Źródłem informacji o środowisku, jak stanowi ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627), jest w szczególności państwowy monitoring środowiska stanowiący system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji w tym zakresie.

     Zasady funkcjonowania państwowego monitoringu środowiska, który ma obejmować realizację zadań wynikających z odrębnych ustaw, zobowiązań międzynarodowych Rzeczpospolitej Polskiej oraz innych potrzeb wynikających z polityki ekologicznej państwa określone są w znowelizowanej ustawie z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77, poz. 335 z późniejszymi zmianami).

     Państwowy monitoring środowiska (PMŚ) realizowany jest na podstawie:
- wieloletnich programów państwowego monitoringu środowiska opracowanych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzanych przez ministra właściwego do spraw środowiska,
- wojewódzkich programów monitoringu opracowanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska i zatwierdzonych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.

     Wojewódzkie programy ochrony środowiska zawierają zadania określone w wieloletnich programach państwowego monitoringu środowiska.

     Obecnie obowiązującym jest czwarty, licząc od czasu wdrożenia ustawy o inspekcji ochrony środowiska (1991), program PMŚ na lata 2003-2005, przyjęty do realizacji w 2003 roku, opublikowany w serii Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2003. Pogram wojewódzki natomiast, zawarty w niniejszym opracowaniu obejmuje lata 2004-2005, ponieważ realizacja zadań w roku 2003 - będącym rokiem przejściowym pomiędzy kolejnymi programami PMŚ oparta jest na jednorocznym "Programie badań jakości środowiska województwa świętokrzyskiego na rok 2003" uzgodnionym z Wojewodą Świętokrzyskim i zatwierdzonym przez GIOŚ.

     Zarówno program PMŚ jak i program wojewódzki odnoszą się do nowej sytuacji prawnej ukształtowanej głównie przez proces dostosowawczy polskiego prawa do wymagań UE. Programy tworzone są w okresie głębokiej przebudowy systemu prawnego w Polsce, w którym niektóre elementy, ważne z punktu widzenia potrzeb PMŚ, nie zostały jeszcze przetransformowane do przepisów obowiązujących w Polsce.

     Ustanowienie nowego prawa nastąpiło już poprzez regulacje prawne takie jak wspomniana ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, a także ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw, ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne oraz inne odrębne ustawy odnoszące się do problematyki ochrony środowiska.

     Pomimo to, realizacja zadań objętych programem PMŚ, wynikająca z przytoczonych ustaw, uzależniona jest od wprowadzania w życie przepisów wykonawczych, których proces wdrażania znajduje w fazie końcowej. Stan prawny w okresie tworzenia programu wojewódzkiego ulega więc zmianom związanym między innymi z wprowadzaniem nowych wymagań UE, także w związku z ukazywaniem się kolejnych przepisów wykonawczych.

     Stąd też zakres zadań programowanych do realizacji nie zawsze możliwy jest do szczegółowego przedstawienia, a jedynie wytyczenia kierunków modyfikacji np. zakresu badań, stosownie do przewidywanych rozwiązań prawnych. Dotyczy to w szczególności: w bloku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA - podsystemu monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych, którego program i wdrożenie jest ściśle związane z kalendarzem wdrażania ustawy - Prawo wodne oraz w bloku EMISJA, gdzie w latach objętych programem powstawać będą nowe, administracyjne systemy gromadzenia danych o emisjach.