CZĘŚĆ I. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 1. Ochrona przyrody Wielka zmienność oraz bogactwo form ukształtowania powierzchni terenu, budowy geologicznej, zasobność złóż kopalin, warunków klimatycznych, hydrologicznych, szaty roślinnej i świata zwierzęcego oraz mozaikowość gleb spowodowały, że zagadnienia ochrony przyrody w województwie świętokrzyskim od dawna były przedmiotem zainteresowania naukowców z różnych dziedzin nauk przyrodniczych. Wysiłki ich skierowane były w kierunku poznania, udokumentowania oraz odpowiedniego zabezpieczenia najbardziej wartościowych i niepowtarzalnych tworów przyrody żywej i nieożywionej. Umożliwiło to objęcie ochroną szczególną zarówno indywidualną, jak też w systemie wielkopowierzchniowym, znacznych obszarów oraz licznych jednostkowych, wartościowych tworów przyrody. W województwie świętokrzyskim funkcjonują następujące formy ochrony przyrody: Świętokrzyski Park Narodowy, 9 parków krajobrazowych, w tym : - Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy, - Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy, - Jeleniowski Park Krajobrazowy, - Sieradowicki Park Krajobrazowy, stanowiące Zespół Parków Krajobrazowych Gór Świętokrzyskich oraz - Nadnidziański Park Krajobrazowy, - Szaniecki Park Krajobrazowy, - Kozubowski Park Krajobrazowy, stanowiące Zespół Parków Krajobrazowych Ponidzia, oraz - Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy - Przedborski Park Krajobrazowy (część). 10 obszarów chronionego krajobrazu, w tym: - Konecko-Łopuszniański Obszar Chronionego Krajobrazu, - Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej, - Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu, - Włoszczowsko-Jędrzejowski Obszar Chronionego Krajobrazu, - Chmielnicko-Szydłowski Obszar Chronionego Krajobrazu, - Solecko-Pacanowski Obszar Chronionego Krajobrazu, - Miechowsko-Działoszycki Obszar Chronionego Krajobrazu, - Koszycko-Opatowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu, - Jeleniowsko-Staszowski Obszar Chronionego Krajobrazu, - Przysusko-Szydłowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu (zdecydowana większość znajduje się na terenie województwa mazowieckiego). 67 rezerwatów przyrody, 701 pomników przyrody, 8 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, 83 użytki ekologiczne, 8 stanowisk dokumentacyjnych. rysunek 1. Wielkoprzestrzenny System Obszarów Chronionych Prezentacji walorów przyrodniczych województwa najlepiej jest dokonać opisując tereny szczególnie cenne przyrodniczo poddane ochronie formami dopuszczonymi prawem.
