CZĘŚĆ III. JAKOŚĆ POWIETRZA

3. Ocena jakości powietrza

3.2. Zanieczyszczenie specyficzne

      Stężenia metali w pyle zawieszonym
     Istotną cechą pyłów stanowiących antropogeniczne zanieczyszczenie powietrza jest, poza ich masą, także skład chemiczny. Stąd próby pyłu zbieranego do oznaczeń reflektometrycznych posłużyły również do określenia zawartości w nim metali ciężkich.
     Na 7 stanowiskach Inspekcji Sanitarnej wykonywano w pyle zawieszonym oznaczenia stężeń następujących metali: Cu, Ni, Pb, Cr, Cd, Zn, Fe oraz na 1 stanowisku Urzędu Miasta w Ostrowcu Świętokrzyskim oznaczenia wszystkich wymienionych metali z wyjątkiem żelaza. Jedno ze stanowisk WSSE znajduje się w Busku Zdroju, czyli na obszarze ochrony uzdrowiskowej.
     Wyniki badań metali w pyle zawieszonym w latach 2000-2001 zestawiono w tabeli 59.
     Jak wynika z pomiarów nie zanotowano przekroczeń poziomu dopuszczalnego dla żadnego metalu w pyle zawieszonym, co dotyczy również obszarów ochrony uzdrowiskowej, gdzie obowiązują zaostrzone kryteria norm.
     Największe zanotowane w 2001 r. wartości stężeń metali, w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego, uzyskano z pomiarów miedzi wykonanych w Ostrowcu Świętokrzyskim na Osiedlu Słonecznym, wynoszące 0,145 μg/m³ , co stanowi 24% normy dopuszczalnej. W przypadku kadmu stężenia stanowiły 10-20% normy. Dla pozostałych metali średnie roczne stężenia szacowały się na poziomie od kilku do kilkunastu procent w stosunku do poszczególnych norm.
     W odniesieniu do roku ubiegłego nie zaobserwowano wzrostu stężeń miedzi, niklu i żelaza na żadnej ze stacji pomiarowych. Dla kadmu, cynku i ołowiu odnotowano jedynie niewielki wzrost stężeń na pojedynczych stacjach. Natomiast w przypadku chromu spadek stężeń tego metalu nastąpił na stacji pomiarowej w Busku Zdroju, w Ostrowcu Świętokrzyskim przy ul. Głogowskiego stężenia były identyczne do tych które wystąpiły w 2000 r., a na pozostałych stacjach pomiarowych nastąpił niewielki wzrost średnich rocznych stężeń tego zanieczyszczenia.

     Siarkowodór
     W roku 2001 pomiary stężeń siarkowodoru prowadzone były przez Laboratorium Chemiczne Kopalni Siarki "Osiek" na 4 stanowiskach badawczych zlokalizowanych w: Osieku, Osieczku, Mikołajowie i Pliskowoli.
     Parametry statystyczne, obliczone na podstawie rocznych serii pomiarów stężeń H₂S z 2001 r. dla poszczególnych stanowisk uwzględnionych w analizie, odnoszące się do wartości średnich rocznych oraz średnich dobowych (w postaci S₉₈), a także porównanie do stężeń z roku ubiegłego, zestawiono w tabeli 60.
     Stężenia średnie roczne H₂S w 2001 r. kształtowały się w granicach normy dopuszczalnej, chociaż na każdym stanowisku wzrosła ich wartość w odniesieniu do roku ubiegłego. Najwyższe stężenia wystąpiły w Mikołajowie i w Pliskowoli osiągając wartość równą 1,9 μg/m³ , co stanowi 38% normy wynoszącej 5 μg/m³ .
     Na rys. 52 zilustrowano zmiany średnich rocznych stężeń H₂S na stacjach w rejonie Kopalni Siarki "Osiek" w latach 1996-2001.
     Na żadnym ze stanowisk pomiarowych w analizowanym okresie stężenia średnie roczne nie przekraczały 40% obowiązującej od 1998 r. normy. Analizując lata 1999-2001 na każdej stacji obserwujemy niekorzystny trend wzrostowy. Jednak generalnie w rejonie oddziaływania Kopalni "Osiek" wartości stężeń nie są na tyle wysokie, aby mogły stanowić zagrożenie dla środowiska.

     Dwusiarczek węgla
     Dwusiarczek węgla również należy do zanieczyszczeń specyficznych występujących w rejonie wydobywczo-przetwórczym siarki na terenie byłego województwa tarnobrzeskiego. Źródłem emisji tego związku jest Zakład Dwusiarczku Węgla w Dobrowie Kopalni i Zakładów Chemicznych Siarki "Siarkopol" w Grzybowie. Pomiary zanieczyszczenia powietrza CS₂ prowadzone są w zakładowej sieci pomiarów 30-min., składającej się z 12 punktów pomiarowych oddalonych od siebie co 2 km, na obszarze 24 km2, wokół źródeł emisji zakładu.
     W tabeli 61 zestawiono wartości średnich rocznych stężeń dwusiarczku węgla w latach 2000-2001 oraz stężenia 30-min. w ciągu roku w postaci percentyla 99,8.
     Stężenie średnie roczne CS₂ uzyskane w 2001 r. ze statystycznego przetworzenia wyników z całej sieci pomiarów chwilowych, stanowiło zaledwie 5% normy i było znacznie niższe od stężenia w roku ubiegłym, które wynosiło 2,2 μg/m³ (22% normy). Ponad czterokrotne zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia powietrza dwusiarczkiem węgla jest wynikiem głównie spadku produkcji tej substancji.
     Stężenia wyrażone percentylem S99,8, czyli wartością stężenia 30-min., której nie przekracza 99,8% wyników 30-min. z rocznej serii pomiarowej, są niższe w porównaniu do roku ubiegłego i stanowią 17% normy.
     Na rys. 53 zilustrowano zmiany średnich rocznych stężeń CS₂ w Grzybowie w latach 1996-2001.
     W latach 1996-2001 poziom stężeń średnich rocznych CS₂ jest zmienny, ale w żadnym roku nie została przekroczona norma dopuszczalna wynosząca 10 μg/m³. Gdybyśmy poddali analizie zamiennie co drugi rok pomiarowy widoczny byłby trend spadkowy. Warto również zauważyć, iż wartość średniej z 2001 r. stanowi zaledwie 17% średniej z roku 1996.