CZĘŚĆ I. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 3. Charakterystyka lasów Nadrzędnym celem gospodarki leśnej województwa jest trwałe zachowanie lasów i ich wielofunkcyjnego charakteru. Nie mniej jednak w trwale zrównoważonej wielofunkcyjnej gospodarce leśnej istotną rolę odgrywa produkcja surowca drzewnego. Celem każdej działalności gospodarczej, w tym również w leśnictwie jest maksymalnie możliwe zaspokajanie potrzeb społecznych na dobro konsumpcyjne i kulturowe przy przestrzeganiu elementarnych praw ekonomicznych i ekologicznych.
W województwie świętokrzyskim lasy zajmują 27,6% ogólnej powierzchni województwa. Wskaźnik ten zbliżony jest do przeciętnej lesistości kraju wynoszącej 28,1%,
ale odbiega znacznie od średniej europejskiej wynoszącej 32%.
Ogółem powierzchnia lasów w województwie wynosi: 320,4 tys. ha w tym:
- lasy państwowe stanowiące własność Skarbu Państwa - 240,5 tys. ha w tym:
- zarządzane przez jednostkę organizacyjną "Lasy Państwowe" - 228,3 tys. ha
- Świętokrzyskiego Parku Narodowego - 7,2 tys. ha
- pozostałe - 5,0 tys. ha
- lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa - 79,9 tys. ha
Lasy województwa położone są na terenie krainy przyrodniczoleśnej VI - Małopolskiej i 5 dzielnic (Sieradzko-Opoczyńskiej, Gór Świętokrzyskich, Radomsko-Iłżeckiej, Wyżyny Środkowomałopolskiej, Niziny Sandomierskiej).
Lesistość regionu świętokrzyskiego obrazuje rysunek 3. Lasy Państwowe Skarbu Państwa zarządzane przez jednostkę organizacyjną Lasy Państwowe administrowane są przez 19 nadleśnictw, podporządkowanych Regionalnym Dyrekcjom Lasów Państwowych: w Radomiu, Łodzi i Katowicach.
Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa nadzorowane są zgodnie z obowiązującymi przepisami przez Wojewodę Świętokrzyskiego i Starostów. W ramach przysługujących im uprawnień 10 starostów tj. buski, kazimierski, konecki, opatowski, ostrowiecki, sandomierski, skarżyski, starachowicki, staszowski i włoszczowski powierzyło prowadzenie w swoim imieniu niektórych spraw z zakresu nadzoru - właściwym terenowo nadleśniczym Lasów Państwowych. Powierzchnia lasów nadzorowanych przez nadleśnictwa wynosiła 51833 ha. Pozostałe
4 starostwa zorganizowały własne służby nadzoru (tj. kieleckie - 16631 ha, jędrzejowskie - 7499 ha, pińczowskie- 2098 ha oraz miasto Kielce - 381 ha). Starosta konecki prowadził nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa na powierzchni 13191 ha w ramach porozumień zawartych z Nadleśniczymi Lasów Państwowych a jedynie na powierzchni 1458 ha nadzór nie został zlecony Nadleśnictwu Przedbórz i lasy niepaństwowe były tu nadzorowane przez własne służby starosty.
W roku 2001 w woj. świętokrzyskim w wyniku działań prowadzonych w ramach nadzoru uzyskano następujące efekty:
1. Założono uprawy leśne na powierzchni 24,36 ha.
2. Wykonano przebudowę drzewostanów na powierzchni 7,86 ha.
3. Wykonano zabiegi pielęgnacyjne w uprawach do 10 lat na powierzchni 86,51 ha.
4. Dofinansowano zgodnie z art.14 ustawy o lasach ze środków: budżetu Państwa, Funduszu Leśnego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska zakup sadzonek dla 1454 właścicieli gruntów na łączną pow. 941,14 ha.
5. Ocechowano łącznie 58827 m3 pozyskanego drewna tj. o 15% mniej w porównaniu
z rokiem 2000.
Koszty związane z pełnieniem nadzoru ponoszone były w roku ubiegłym w całości z budżetu województwa. Środki finansowe wydatkowane w roku 2001 z budżetu województwa w przeliczeniu na 1 ha lasu nadzorowanego wyniosły 8,78 zł.
W lasach regionu świętokrzyskiego głównym gatunkiem panującym jest sosna, która zajmuje 72,9% powierzchni, a pozostała powierzchnia przypada na jodłę, dąb, brzozę, olszę, buk, świerk, jesion i topolę. Największą powierzchnię ok. 49% zajmują drzewostany w III i IV klasie wieku.
Istotną, niekorzystną cechą lasów regionu świętokrzyskiego jest ograniczona lokalnie ich odporność na czynniki chorobotwórcze. Głównie, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego wpływa negatywnie na wszelkie elementy ekosystemów leśnych. W województwie świętokrzyskim ponad 83% powierzchni znajduje się w I strefie tzw. uszkodzeń słabych, 17% w II strefie, a jedynie 112 ha w III strefie - uszkodzeń silnych.
W latach 2000-2001 stan zdrowotny i sanitarny lasów znacznie się poprawił. Wpłynęły na to korzystne warunki pogodowe. Obserwuje się także wyraźną regenerację aparatu asymilacyjnego drzew, a w tym głównie jodły. W roku 2001 nie wystąpiły szczególne zagrożenia lasów spowodowane czynnikami abiotycznymi, które mogły wpłynąć także na pogorszenie stanu zdrowotnego lasów.
Ilość pożarów powstałych w lasach państwowych i prywatnych w latach 2000-2001 oraz straty powstałe z tego tytułu przedstawia tabela 2.
Zagrożeniem ze strony szkodników owadzich był szeliniak, którego zwalczano w uprawach sosnowych na powierzchniach w nadleśnictwach: Barycz (24 ha), Chmielnik (7 ha), Daleszyce (30 ha), Jędrzejów (50 ha), Ostrowiec (17 ha), Ruda Maleniecka (38 ha), Starachowice (11 ha), Staszów (47 ha), Stąporków (127 ha), Suchedniów (27 ha), Włoszczowa (38 ha).
Na terenie nadleśnictwa Staszów zwalczano chemicznie zwójki i miernikowce dębowe na powierzchni 369 ha.
Z chorób grzybowych wystąpiły w niewielkim zakresie: mączniak dębu, osutka sosny i pasożytnicza zgorzel siewek.
