Jednym z ważnych elementów środowiska przyrodniczego jest gleba. Zmiany w składzie gleby oddziałują bezpośrednio na rośliny, a pośrednio także na człowieka i zwierzęta. Dlatego też prawidłowe użytkowanie gruntów, a przede wszystkim właściwe zagospodarowanie rolnicze musi uwzględniać chemiczny stan gleb. Prowadzony monitoring gleb pozwala na ustalenie stopnia ich zanieczyszczenia, głównie metalami ciężkimi i odpowiadającego mu zalecanego sposobu wykorzystania.
Wyniki dwóch cykli badań wykonanych w 1995 i 2000 roku w ramach monitoringu krajowego wskazują, że grunty użytkowane rolniczo na terenie woj. świętokrzyskiego nie zawierają nadmiernych ilości metali ciężkich. Niską zawartość wykazuje również siarka siarczanowa. Ocena zanieczyszczenia gleb w zakresie zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych jest mniej zadowalająca. Wprawdzie nie stwierdzono gleb silnie zanieczyszczonych, lecz naturalną zawartość węglowodorów wykazały tylko 3 z 9 badanych profili glebowych. W jednym przypadku gleba zakwalifikowana została do III stopnia zanieczyszczenia (z pięciostopniowej skali oceny), co odpowiada średniemu zanieczyszczeniu.
Ocena gleb uzyskana na podstawie wyników badań monitoringu regionalnego, prowadzonego na wybranych obszarach o znaczącym potencjalnym zagrożeniu zanieczyszczeniem, na ogół jest korzystna. Występujące nieznacznie podwyższone stężenia niektórych metali nie oznaczają zanieczyszczenia gleb w rejonach objętych badaniami. Słabe i średnie zanieczyszczenie gleb ołowiem zanotowano miejscami w rejonie drogi krajowej nr 74, gdzie zgodnie z zaleceniami nie jest wskazana uprawa warzyw przeznaczonych do bezpośredniego spożycia. Średnie zanieczyszczenie ołowiem wykazały sporadycznie próby gleby pobranej do badań z rejonu Starachowic i Stąporkowa. Gleby z rejonu Końskich nie wykraczają ponad I stopień zanieczyszczenia, czyli nie stwierdzono występowania nawet słabego ich zanieczyszczenia.
