CZĘŚĆ I. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 1. Ochrona przyrody
Nadnidziański Park Krajobrazowy
o powierzchni 22 874 ha i strefie ochronnej 26 113 ha położony jest na terenie gmin: Pińczów, Wiślica, Nowy Korczyn, Kije, Złota, Michałów, Opatowiec, Busko Zdrój, Imielno.
Kształt Parku jest wydłużony w planie powierzchniowym, a jego oś stanowi rzeka Nida wraz ze swą doliną. Rzeka ma dojrzałą formę, o czym świadczą starasowane zbocza, liczne meandry i starorzecza. Nida płynie miejscami wieloma korytami, szczególnie tam gdzie przyjmuje formę rozlewiska. Występują wówczas bagna bądź tereny podmokłe.
Obszar Parku obejmuje Garb Pińczowski będący stoliwem o stromych stokach
i płaskiej wierzchowinie, wznoszący się na wysokość 100 m ponad otaczający teren.
W obrębie wierzchowiny znajdują się ostańce, które wykształcone są w wapieniach litotamniowych i poprzecinane wąwozami utworzonymi w lessach.
Osobliwością krajobrazową parku są pospolite w obrębie Niecki Soleckiej wychodnie gipsów tworzące malownicze urwiska skalne. Przykładem form krasu powierzchniowego są żłobki krasowe, które występują w Gorysławicach. Kras podziemny rozwinął się głównie w okolicach miejscowości Gacki, Wiślica, Busko-Zdrój tworząc liczne jaskinie, bramy skalne, ponory, wywierzyska i jeziorka krasowe. Formy krasu obserwowane na terenie Parku mają w kraju charakter unikatowy. Najcenniejsze i najatrakcyjniejsze są gipsy wielkokrystaliczne tzw. szklicowe, zbudowane z kryształów o rzadko spotykanych rozmiarach dochodzących do 3,5 m długości.
Warunki klimatyczne na terenie parku są znacznie łagodniejsze niż w regionie Gór Świętokrzyskich. Średnia temperatura roczna powietrza w południowej części Parku wynosi +7,5oC, a w części północnej +7,0oC. Najniższe średnie temperatury miesięczne występują
w styczniu -3,0oC w północnej części Parku, a nieco niższe -2,5oC w części południowej. Najwyższe wartości średnich miesięcznych temperatur +19,0oC notowane są w lipcu.
O bogactwie przyrodniczym świadczy różnorodność sąsiadujących ze sobą ekosystemów wodno-łąkowych występujących w dolinie rzeki Nidy oraz kserotermicznych muraw stepowych porastających wzgórza wapienne i gipsowe. Najbardziej charakterystycznym jest zespół roślinności stepowej określany mianem "stepu kwietnego". W jego skład wchodzą: perz siny, mikołajek polny i płaskolistny, dzwonek boloński i turzyca wczesna, bardzo rzadki w Polsce jaskier iliryjski, szałwia łąkowa, koniczyna długokłosa
i żółtobiała, turzyca niska, sasanka łąkowa oraz sierpik różnolistny znany w Polsce jedynie
z rezerwatu "Skorocice". Roślinność stepowa występuje również na terenie Parku
w 9 rezerwatach m.in. Skowronno, Skorocice, Przęślin, Skotniki Górne, Krzyżanowice, Winiary Zagojskie, Góry Wschodnie, Grabowiec, Pieczyska. Najbardziej charakterystycznymi roślinami są tu: storczyki, dziewięćsił, dyptam jesionolistny oraz miłek wiosenny.
Wśród szaty roślinnej Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego około 6% jego powierzchni zajmują lasy. Największy obszarowo jest kompleks leśny "Bogucice", w którym dominują drzewostany sosnowe i dębowo-sosnowe z leszczyną. W pobliżu miejscowości Młodzawy znajduje się typowy ols porastający żyzne siedliska bagienne.
Nadnidziański Park Krajobrazowy posiada też bogatą faunę. Kręgowce reprezentowane są między innymi przez ryby. W wodach Nidy, na obszarze Parku stwierdzono 24 gatunki ryb z bardzo rzadkim gatunkiem głowacza białopłetwego. Teren ten odznacza się dużym bogactwem awifauny. Na szczególną uwagę zasługują ptaki wodne, błotne oraz drapieżne. W labiryncie starorzeczy, w rozległych szuwarach, zaroślach gnieżdżą się i żerują czapla siwa, bocian czarny i biały, a nad brzegami Nidy rzadko spotykany w Polsce - zimorodek. Wśród bezkręgowców na szczególną uwagę zasługują ciepłolubne gatunki owadów środowisk kserotermicznych: niezwykle rzadki pająk Eresus niger, ponadto cykady, kuzki południowe, błonkówki, muchówki, motyle (paź królowej, rusałka admirał, rusałka pawie oczko, listkowiec cytrynek, modraszek ikar). Przedstawicielem bezkręgowców jest ślimak Helix lutesceus.
Zabytki architektury świeckiej i sakralnej znajdujące się w Wiślicy, Pińczowie oraz Starym i Nowym Korczynie podnoszą walory turystyczno-krajoznawcze tego regionu.
Do znanych w kraju zabytków należą też kościoły w: Bogucicach, Chrobrzu, Chotelu Czerwonym, Gorysławicach, Krzyżanowicach i Strożyskach oraz zespoły dworskie
i pałacowe w Budzyniu, Czarkowach, Chrobrzu, Stawach, Winiarach Dolnych.
Na terenie Parku znajdują się trzy szlaki turystyczne, z których najbardziej atrakcyjnym jest kajakowy szlak wodny na rzece Nidzie.
Wytyczono również i oznakowano ścieżki dydaktyczne: Bogucice - Grabowiec - Gacki i Pińczów - Skowronno oraz w rezerwacie Skorocice.
