CZĘŚĆ I. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

1. Ochrona przyrody

Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy utworzony w 1996 r. park położony jest prawie całkowicie w obrębie południowo-zachodniej części Gór Świętokrzyskich, na terenie dwóch powiatów - kieleckiego (gminy: Chęciny, Kielce, Piekoszów i Sitkówka - Nowiny) oraz jędrzejowskiego (gminy Małogoszcz i Sobków). Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy zajmuje powierzchnię 20 505 ha, natomiast jego otulina - 11 123 ha.
     Ochroną objęty jest fragment Gór Świętokrzyskich, w których zachowały się widoczne na powierzchni kolejne piętra tektoniczno-strukturalne górotworu od kaledońskich poprzez waryscyjskie do alpejskich. W odsłonięciach geologicznych można zaobserwować skały poszczególnych formacji paleozoicznych i mezozoicznych, które miejscami przykryte są osadami kenozoicznymi. Jest to jedyne miejsce w Europie, gdzie na tak małej powierzchni występują skały wszystkich epok geologicznych, stanowiących obraz dziejów ziemi w ciągu ostatnich 570 mln lat. Na terenie Parku występują obok kamieni budowlanych, rudy ołowiu, cynku i miedzi, w oparciu o które przez wiele stuleci rozwijało się górnictwo, o czym świadczą dobrze zachowane stare sztolnie, szyby, hałdy i nieczynne kamieniołomy.
     Najwyższym punktem Parku jest Telegraf osiągający 406 m n.p.m. Obszar Parku charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą, mającą związek z budową geologiczną. Dominują tu grzbiety i garby denudacyjne, których liczba wyraźnie kontrastuje z niewielką na ogół wysokością bezwzględną. W jego centralnej i północnej części przeważają pasma wzniesień, które porozdzielane są rozległymi obniżeniami dolinnymi. Ich urozmaicona morfologia i zróżnicowane pokrycie szatą roślinną dodaje piękna i wyraźnie zaznacza się w krajobrazie.
     Obszar Parku i jego strefy ochronnej znajduje się w dorzeczu środkowego odcinka rzeki Nidy, stanowiącej główną oś hydrograficzną terenu.
     Gleby całego obszaru charakteryzują się dużym zróżnicowaniem. Na grzbietach i wzniesieniach zbudowanych ze skał węglanowych występują rędziny. Na piaskach i glinach zwałowych wykształciły się gleby bielicowe. W dolinach rzecznych występują mady, a także gleby bagienne.
     Średnia temperatura najchłodniejszego miesiąca (stycznia) wynosi -3,5oC, a średnia miesiąca najcieplejszego (lipca) +17,5oC. Średnie opady w ciągu roku wynoszą około
660 mm. Maksimum opadów przypada na miesiąc lipiec - 93 mm, zaś minimum na październik i marzec - 40 mm. Przeważają wiatry zachodnie o średniej prędkości
3,3 m/sek. Teren Parku charakteryzuje się korzystnymi naturalnymi warunkami topoklimatycznymi i bioklimatycznymi.
     Obszar Parku charakteryzuje się ogromnym zróżnicowaniem i bogactwem szaty roślinnej. Występują na nim: olsy, grądy, buczyny, dąbrowy, różne postacie borów sosnowych oraz bory mieszane. Bardzo bogato reprezentowane: łąki, zbiorowiska wodne i bagienne, różne typy torfowisk, ciepłolubne murawy kserotermiczne, zbiorowiska naskalne. Różnorodności zbiorowisk roślinnych towarzyszy niezwykłe bogactwo flory roślin naczyniowych. Obok często spotykanych gatunków, pojawiają się rośliny rzadkie, i prawnie chronione, a także ginące i zagrożone. Szata roślinna Parku należy do najbardziej urozmaiconych i najbogatszych w Krainie Gór Świętokrzyskich.
     W granicach Parku znajduje się dziesięć rezerwatów przyrody: w tym 8 przyrody nieożywionej Góra Miedzianka, Góra Żakowa, Góra Rzepka, Jaskinia Raj, Góra Zelejowa, Moczydło, Chelosiowa Jama, Biesak-Białogon, 1 krajobrazowy - Karczówka i 1 leśny Milechowy. Dwa rezerwaty przyrody nieożywionej Kadzielnia i Ślichowice położone są w bliskim sąsiedztwie Parku (do 2 km od jego granic) w obrębie zurbanizowanej przestrzeni Kielc.
     Na terenie Parku znajdują się zabytki historyczne, a wśród nich zamek piastowski w Chęcinach oraz jedyny w swoim rodzaju skansen - Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni prezentujący eksponaty z całego regionu.
     Walory zarówno przyrody żywej jak i nieożywionej ulegały w ostatnich latach postępującej degradacji w związku z nadmierną koncentracją przemysłu, głównie ośrodków wydobywczo-przetwórczych znajdujących się w Sitkówce-Nowinach, Małogoszczu i okolicach Piekoszowa. Park krajobrazowy stwarza szansę na poprawę warunków życia i pracy ludzi mieszkających w zasięgu oddziaływania przemysłu wydobywczo-przetwórczego. Utworzenie Parku ze względu na jego walory krajobrazowe może również przyczynić się do rozwoju turystyki i rekreacji na tym terenie. Funkcjonuje tu ścieżka dydaktyczna Chęciny-Szewce.