CZĘŚĆ II. STAN CZYSTOŚCI WÓD 2. Monitoring wód powierzchniowych
2.2. Wyniki klasyfikacji rzek Klasyfikacja wód pod względem fizyko-chemicznym Klasyfikacja badanych 19 rzek województwa według kryterium fizyko-chemicznego wykazała niekorzystne zmiany w stanie czystości wód (tabela 13).
W stosunku do wyników badań roku 2000 wzrosła o 65 km długość odcinków nie odpowiadających normatywom żadnej z klas czystości i poza klasą znalazło się 40,3% badanych odcinków, w III klasie - 46,8%, a w II - 12,9%. Pogorszenie jakości wód stwierdzono odcinkowo w Bobrzy, Cz. Malenieckiej, Łagowicy i Wschodniej. Nadal poza klasą na całej badanej długości pozostaje Nidzica i Maskalis.
Najmniej zanieczyszczone rzeki województwa jak: Pokrzywianka, Mierzawa i Lubrzanka osiągnęły odcinkowo II i III klasę czystości wód.
(rys. 9) Wśród wskaźników decydujących o stopniu zanieczyszczenia rzek dominowały azotyny, fosfor ogólny, fosforany, zawiesina i ChZT-Mn. Stężenia wskaźników zasolenia (chlorki, siarczany, substancje rozpuszczone) w większości badanych rzek nie przekraczały II klasy czystości. Również w normie utrzymywały się wskaźniki zanieczyszczeń specyficznych, jedynie mangan sporadycznie przekraczał dopuszczalne wartości.
Pozostałe badane wskaźniki fizyko-chemiczne w niewielkiej ilości prób odbiegały od norm ustanowionych dla wód odpowiadających I klasie czystości.
Klasyfikacja bakteriologiczna wód Podstawę oceny sanitarnej rzek stanowiły badania bakteriologiczne wód powierzchniowych wyrażone mianem Coli typu kałowego.
W stosunku do badań ubiegłorocznych nastąpiła niewielka poprawa stanu sanitarnego wyrażona zmniejszeniem o 25 km długości odcinków pozaklasowych rzek.
Najbardziej zadawalający stan sanitarny - odcinkowo II klasę czystości wód stwierdzono w Świślinie, Kamiennej i Czarnej Staszowskiej.
Poza normatywem na całej długości znalazły się: Bobrza, Kamionka, Maskalis i Nidzica.
(rys. 10) Klasyfikacja wód w zakresie hydrobiologii Badania hydrobiologiczne pozwalają określić stopień rozwoju wskaźnikowych organizmów roślinnych i zwierzęcych w wodzie w zależności od obecności w niej organicznych lub mineralnych związków pokarmowych oraz zanieczyszczeń antropogenicznych.
Wzorem lat ubiegłych w 2001 roku badania hydrobiologiczne rzek obejmowały oznaczenia chlorofilu "a" i indeksu saprobowości.
Badania te prowadzono w 49 punktach pomiarowo-kontrolnych; w tym w 17 punktach monitoringu podstawowego (z częstotliwością 1 x w miesiącu) i 32 punktach monitoringu regionalnego (z częstotliwością 1 x w kwartale).
Tylko trzy rzeki: Kamienną, Nidę i Maskalis kontrolowano na całej długości, pozostałe - w punktach ujściowych, dlatego analiz hydrobiologicznych nie włączono do klasyfikacji odcinkowej.
Indeks saprobowości (obliczany w punktach monitoringu podstawowego na podstawie analiz biosestonu, a w punktach monitoringu regionalnego - sestonu i peryfitonu) tylko w 3 na 49 badanych punktów odpowiadał III klasie w pozostałych - II klasie czystości.
Chlorofil "a" - wskaźnik koncentracji biomasy fitoplanktonu rzek w większości badanych punktów (40) osiągał stężenia mieszczące się w granicach norm I klasy czystości, sporadycznie II i non. Ponadnormatywne wartości chlorofilu "a" wystąpiły tylko w dwóch punktach: w Kamionce - ppk Bzinek i Silnicy - ppk Białogon.
Klasyfikacja ogólna jakości wód W klasyfikacji ogólnej rzek, będącej wypadkową oceny fizyko-chemicznej i bakteriologicznej, o wyniku końcowym może przesądzić nawet jeden z 50-ciu badanych wskaźników zanieczyszczeń, jeśli jego stężenie przekroczy wartość dopuszczalną dla klasy wymaganej zgodnie z przeznaczeniem wód badanej rzeki.
W roku 2001 żadna z rzek nie osiągnęła I klasy czystości wód. Drugą klasę osiągnęły na niewielkich odcinkach rzeki: Świślina i Kamienna, co stanowi zaledwie 1,0% całkowitej długości badanych rzek. W III klasie znalazło się 44,0% odcinków, w tym na całej długości Lubrzanka, Mierzawa i Biała Nida. Pozostałe 55,0% nie odpowiadało normatywom żadnej z klas czystości. Wśród rzek najbardziej zanieczyszczonych znalazły się: Bobrza, Kamionka, Łagowica, Maskalis i Nidzica.
Decydujące znaczenie w ostatecznej ocenie stanu czystości wód miały wskaźniki z grupy biogenów (zw. azotu i fosforu) oraz miano Coli (tabela 14).
Mimo ciągle niezadowalających wyników klasyfikacji ogólnej stan czystości wód powierzchniowych w zdecydowanej większości badanych wskaźnikach ulega stopniowej poprawie osiągając często I lub II klasę czystości.
