| |
1. Odpady
1.3. Gospodarowanie odpadami
Obowiązująca od października 2001 roku ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) określa sposoby postępowania z odpadami, które w efekcie mają spowodować ograniczenie ich ilości oraz zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Osiągnięcie nakreślonego prawem celu wiąże się z realizacją działań, które sprecyzowane zostały w art. 5-7 ustawy. Sprowadzają się one do: zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilości, zapewnienia odzysku odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec oraz do unieszkodliwienia odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec i których nie udało się poddać odzyskowi.
Z wytworzonej w 2001 r. ilości 1 718,7 tys. Mg odpadów zaliczanych do poszczególnych grup wykorzystano 60,7%, unieszkodliwiono w inny sposób niż przez składowanie - 2,5%, czasowo gromadzono na terenie zakładów z przeznaczeniem do późniejszego wykorzystania bądź unieszkodliwienia - 3,0%, a na składowiska odpadów przemysłowych lub komunalnych przekazano - 33,8%. Z ogólnej masy powstałych odpadów 0,2%, tj. 3,9 tys. Mg stanowiły odpady niebezpieczne, z których 23,6% wykorzystano, 70,0% - unieszkodliwiono, 4,4% - tymczasowo gromadzono, natomiast 2,0% przekazano na składowiska. Udział odpadów niebezpiecznych w odpadach pochodzenia przemysłowego wyniósł:
- 0,22% w wytworzonych,
- 0,33% w wykorzystanych i unieszkodliwionych,
- 0,34% w czasowo gromadzonych,
- ok. 0,01% w składowanych.
Gospodarkę odpadami, w tym niebezpiecznymi w województwie w latach 2000-2001 przedstawiono w tabeli 86.
W porównaniu do poprzedniego roku sprawozdawczego, nieco inaczej przedstawia się bilans odpadów. I tak biorąc pod uwagę łączną ilość wszystkich odpadów o około 13% zmniejszyło się ich wykorzystanie na rzecz składowania, a w przypadku odpadów niebezpiecznych, wykorzystanie zmalało kosztem ich unieszkodliwienia.
Największą ilość odpadów pochodzenia przemysłowego przekazano do wykorzystania w powiatach: staszowskim (41% wszystkich wykorzystanych odpadów w województwie), m. Kielce (19%), ostrowieckim (18%), kieleckim (6%), starachowickim, sandomierskim i kazimierskim (po około 3% w każdym). Tylko około 7% odpadów wykorzystano w pozostałych 7 powiatach. W wymienionych powiatach, o wysokim stopniu wykorzystania odpadów decydowały zakłady:
ˇ w powiecie staszowskim - Elektrownia im. T. Kościuszki w Połańcu,
ˇ w m. Kielce - Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych,
ˇ w powiecie ostrowieckim - Huta "Ostrowiec" w Ostrowcu Św. i Cukrownia "Częstocice",
ˇ w powiecie kieleckim - Kopalnia Wapienia "Morawica" w Morawicy k/Kielc,
ˇ w powiecie kazimierskim - Cukrownia "Łubna" w Kazimierzy Wlk.
W przypadku odpadów niebezpiecznych, sytuacja przedstawia się nieco inaczej. Największe ilości z tych odpadów wykorzystywane są przez m. Kielce (49% wszystkich wykorzystywanych w województwie) i powiaty: kielecki (10%), staszowski i ostrowiecki (po 8% każdy) oraz starachowicki (7%). Pozostałe 9 powiatów naszego województwa wykorzystuje około 18% powstałych odpadów. Około 50% wszystkich wykorzystanych odpadów niebezpiecznych pochodzi z NSK ISKRA w Kielcach (40%), Elektrowni im. T. Kościuszki w Połańcu i Huty "Ostrowiec" w Ostrowcu Św. (po 5%).
Bilans odpadów, w tym niebezpiecznych, dla poszczególnych grup odpadów według danych z 2001 roku przedstawia tabela 87 i rys. 68.
Odzysk, wykorzystanie odpadów
Odzyskiem są działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, przy czym działania te nie mogą stwarzać zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. Polegają one między innymi na:
- wykorzystaniu jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii,
- powtórnej rafinacji oleju lub inne sposoby ponownego wykorzystania oleju,
- rozprowadzaniu na powierzchni ziemi, w celu nawożenia lub ulepszania gleby lub rekultywacji gleby i ziemi.
Z wytworzonych w 2001 roku 1718,7 tys. Mg odpadów, wykorzystanych zostało 1042,8 tys. Mg, co stanowi 60,7%. Większość z nich znajduje ponowne zastosowanie przede wszystkim w przemyśle i rolnictwie. Wykorzystaniu (63% w stosunku do ilości wytworzonej) podlegają powstające w największych ilościach odpady nieorganiczne z procesów termicznych (grupa 10), w tym z elektrowni i wielu zakładów energetyki cieplnej. Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych są zagospodarowywane w ok. 53%, znajdując zastosowanie głównie w budownictwie drogowym i produkcji materiałów budowlanych. Pyły z elektrofiltrów Elektrowni w Połańcu poprzez instalację do pneumatycznego ich odbioru i stację załadowczą przekazywane są odbiorcom (przemysł cementowy i górnictwo) w 92% ilości wytworzonej. Do tej grupy odpadów należą także odpady z hutnictwa żelaza i stali, które podlegają zagospodarowaniu w ok. 86%. W wyniku ich przerobu, następuje odzysk frakcji metalowych stanowiących wkład do produkcji hutniczej oraz innych frakcji zagospodarowywanych między innymi w celach budowlanych.
Inną grupą odpadów powstających masowo i wykorzystywanych w dużych ilościach (w 48%) są odpady z wydobycia i przeróbki surowców mineralnych (grupa 01). Jednym z kierunków zagospodarowania tych odpadów jest produkcja nawozów mineralnych. Ponadto odpady te wykorzystywane są do produkcji wyrobów kamionkowych, budowy dróg, a także niwelacji terenów, budowy osadników i rekultywacji nieczynnych wyrobisk.
Odpady z przemysłu rolno-spożywczego (grupa 02), wykorzystywane są w 78% wytworzonej masy w tym wysłodki z cukrowni zagospodarowywane są w 100% na paszę, a wapno defekacyjne w 76% stosowane jest do wapnowania gleby. Należące do tej samej grupy odpady z przemysłu mleczarskiego wykorzystywane są w 99%.
W znacznej mierze (92%) wykorzystaniu podlegają powstające w mniejszych ilościach, odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych (grupa 17), jak również (w 98%) odpady z kształtowania i powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych (grupa 12). Prawie w całości (99%) wykorzystywane, głównie w przemyśle hutniczym, są odpady z toczenia i piłowania żelaza i jego stopów, a także odpady spawalnicze i inne odpady żelaza i metali nieżelaznych.
Około 42% odpadów z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej (grupa 19), do których przede wszystkim należą osady z oczyszczalni ścieków, oraz odpady z uzdatniania wody pitnej i przemysłowej, wykorzystuje się do rekultywacji i nawożenia użytków rolnych.
W mniejszym zakresie w stosunku do ilości wytworzonej, wykorzystywane są odpady niebezpieczne. Powstające w dużych ilościach oleje odpadowe (z grupy 13), przetwarzane są ponownie w 55%. Są to odpadowe oleje smarowe, oleje hydrauliczne i płyny hamulcowe, które za pośrednictwem firm zajmujących się skupem tych odpadów, przekazywane są do Rafinerii Nafty "Jedlicze" w celu regeneracji polegającej na usunięciu zanieczyszczeń nierozpuszczalnych w oleju i pozyskaniu z nich surowców petrochemicznych, które mogą być użyte do produkcji nowych olejów smarowych lub np. lekkich olejów opałowych.
Odpadowe oleje z obróbki metali, stanowiące 63% wszystkich odpadów z grupy 12, zagospodarowane zostały przez Zakład Produkcji Świec Zapłonowych i Żarowych NSK "Iskra" w Kielcach i Rafinerię Nafty "Jedlicze".
Odpady niebezpieczne z grupy 16, a są to przede wszystkim baterie i akumulatory oraz odpady z czyszczenia zbiorników magazynowych po ropie naftowej lub jej produktach wykorzystane zostały prawie w 32%. Baterie i akumulatory ołowiowe, bądź niklowo - kadmowe poddawane są całościowej utylizacji polegającej na odzyskaniu ołowiu, polipropylenu z obudowy i utylizacji elektrolitu.
Odczynniki fotograficzne (z grupy 20) i roztwory utrwalaczy i wywoływaczy (grupa 09) zawierające w swoim składzie azotan srebra, pochodzące z zakładu David S Smith i z Fabryki Kotłów SEFAKO w Sędziszowie oraz z pracowni rentgenowskich Zakładów Opieki Zdrowotnej, chociaż wytwarzane w niewielkich ilościach, wykorzystywane były w 70-90% przez Przedsiębiorstwo Odzysku Srebra METILEX SC w Sieborowicach, Przedsiębiorstwo UNITEK SC w Kalwarii Zebrzydowskiej, oraz Spółdzielnię Pracy Agro-Film w Tarnowie.
Unieszkodliwianie odpadów
Odpady, których nie można było wykorzystać, poddawane są procesom unieszkodliwiania polegającym na przekształcaniu biologicznym, fizycznym lub chemicznym w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska. Unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku.
Z wytworzonych w 2001 roku 1718,7 tys. Mg odpadów, unieszkodliwionych zostało 43,6 tys. Mg, co stanowi 2,5%.
Najwięcej (17,4 tys. Mg) unieszkodliwiono odpadów z grupy 19, czyli pochodzących z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej, a stanowi to 40,4% odpadów tej grupy. Były to przede wszystkim roztwory i szlamy z regeneracji wymienników jonitowych powstałe w ZPW ""Trzuskawica" w Sitkówce i w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach. Odpad ten wytworzony przez Zakład "Trzuskawica" został rozcieńczony wodą kopalnianą i odprowadzony do zbiornika wody technologicznej, natomiast ze ŚCO przekazano na Oczyszczalnię Ścieków w Sitkówce.
Znacząca ilość odpadów unieszkodliwionych (9,4 tys. Mg) to odpady z przetwórstwa żywności takie jak: odpady z mycia i przygotowania surowców oraz osady z zakładowej oczyszczalni ścieków (grupa 02) powstające w Zakładach "Constar" S.A. w Starachowicach, które w 100% kierowane były na zakładową kompostownię.
Kolejnym rodzajem odpadów unieszkodliwionych w dużej ilości (8,4 tys. Mg) są odpady z grupy 03, a w tym: trociny oraz wióry, ścinki, kawałki drewna i płyt wiórowych, spalane najczęściej w miejscu ich powstania (Zakład Stolarki Budowlanej "Stolbud" we Włoszczowie). Odpady tej grupy podlegają unieszkodliwieniu w 57,7%, reszta zostaje wykorzystana.
W większym zakresie niż w 2000 roku, poddawano procesom unieszkodliwiania odpady niebezpieczne, co powodowane było bardziej ograniczonym ich wykorzystaniem (tabela 86).
Około 50 % ogółu wytworzonych odpadów niebezpiecznych, to unieszkodliwiane w całości odpady z działalności służb medycznych i weterynaryjnych (grupa 18). Znaczącą ilość odpadów tej grupy (1,1 tys. Mg) pochodzącą z uboju wołowego w CONSTAR S.A. w Starachowicach, ze względu na zakwalifikowanie jako materiał wysokiego ryzyka, przekazano w celu unieszkodliwienia do Zakładu Rolniczo Przemysłowego FARMUTIL HS w Kaczorach.
Należące do tej samej grupy, odpady sanitarne i skażone biologicznie, pochodzące z 21 szpitali i innych placówek służby zdrowia w ilości 0,8 tys. Mg zostały unieszkodliwione poprzez termiczne przekształcenie. Najwięcej (46%) tego rodzaju odpadów, unieszkodliwiono w Okręgowej Spalarni Odpadów Medycznych w Skarżysku Kamiennej, wyposażonej w wysokosprawne urządzenia do redukcji zanieczyszczeń pyłowo - gazowych, która oprócz odpadów własnych utylizuje również odpady przyjęte z innych jednostek ochrony zdrowia, zlokalizowanych na terenie województwa świętokrzyskiego. Ponad 20% tych specyficznych odpadów, przekazano do firmy EKO ABC w Bełchatowie, specjalizującej się unieszkodliwianiem odpadów medycznych i przeterminowanych leków. Pozostałe 34% tych odpadów unieszkodliwiono w takich firmach jak: KOBOST S.C. w Woli Rzędzińskiej k/Tarnowa, Zakłady Sanitarne w Krakowie, FUM KICA we Włocławku, bądź spalono w miejscach powstania odpadu, w urządzeniach przeznaczonych do tego celu tzw. spalarkach.
Innym rodzajem odpadów niebezpiecznych unieszkodliwionych (0,3 tys. Mg, co stanowi 38,3% odpadów tej grupy) są odpadowe oleje smarowe oraz odpady z odwadniania olejów w separatorach z grupy 13. Oleje smarowe przekazano do Przedsiębiorstwa Usług Wodno-Kanalizacyjnych w Warszawie i do Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska.
Szlamy z odwadniania poddano procesom unieszkodliwienia w takich firmach jak: Separator Serwice w Piasecznie, Przedsiębiorstwo Wielobranżowe LANT w Krzyżowej, i AWAS Polska Sp. z o.o. w Warszawie.
Odpadowe emulsje z obróbki metali zaliczane do grupy 12, unieszkodliwione w ilości 0,2 tys. Mg (36,7%), przekazane zostały do: RETHMANN Recycling Sp. z o.o. w Warszawie, JANDEKS PPHU w Głogowie, Fabryki Łożysk Tocznych w Kraśniku, NSK Iskra w Kielcach i EKO TOP Sp. z o.o. w Rzeszowie.
Odbiorcami unieszkodliwianych w ilości 0,1 tys. Mg odpadów z grupy 16, w zależności od ich rodzaju, były między innymi: Zakłady Górniczo-Hutnicze "Orzeł Biały" w Bytomiu, Bater Pol w Świętochłowicach, Sinoma w Krakowie (baterie i akumulatory), LANT Przedsiębiorstwo Wielobranżowe w Krzyżowej (odpady z czyszczenia zbiorników po ropie naftowej), oraz ABBA-EKOMED w Toruniu (lampy fluorescencyjne i inne odpady zaw. rtęć).
W dużym zakresie (56-100% ilości wytworzonej), unieszkodliwiane były odpady niebezpieczne wytwarzane w mniejszych ilościach, które ze względu na swój skład chemiczny nie mogły być przekazane do wykorzystania, i tak:
ˇ kwas siarkawy i siarkowy (grupa 06) odbierała od producenta (Firmy Zdobienia Kryształów "SYLMA" w Podmaleńcu k/Staszowa) Huta Szkła Gospodarczego w Zawierciu;
ˇ osady i szlamy z fosforowania (grupa 11) oraz odpady z rozpuszczalników (grupa 14) wytwarzane przez ISPOL Sp. z o.o. w Kielcach przekazywano do Międzywojewódzkiej Stacji Unieszkodliwiania Ścieków Pogalwanicznych EKOGAL w Kutnie;
ˇ odpady materiałów budowlanych zawierających azbest zaliczane do grupy 17 w około 56% unieszkodliwiono przekazując ten odpad do EKOCHEM-EKOSERWIS w Łodzi i IZOPOL w Trzemesznie.
Czasowe gromadzenie odpadów
W określonych warunkach i czasie, wytwórcy odpadów tymczasowo magazynują na swoim terenie te odpady, które przeznaczone są do wykorzystania lub unieszkodliwienia w późniejszym terminie. Zdarza się często, że odpady z braku możliwości znalezienia właściwego odbiorcy, gromadzone są przez czas dłuższy niż zakładano. W roku 2001 ilość odpadów czasowo magazynowanych na terenach zakładów stanowiła 3% ilości wytworzonej. W największych ilościach (33,6 tys. Mg) gromadzone były w ten sposób odpady pochodzące z przetwórstwa żywności, w tym z przemysłu cukrowniczego (99% odpadów czasowo gromadzonych) i przemysłu mleczarskiego, które następnie w całości wykorzystywane są do rekultywacji terenu lub jako nawóz uzupełniający do alkalizowania gleb (osady z oczyszczania i mycia buraków i wapno defekacyjne), inne jak melasa sprzedawane są do zakładów przemysłu spożywczego i spirytusowego.
Odpady z elektrowni i zakładów energetycznego spalania paliw (grupa 10) czasowo gromadzone są w niewielkiej ilości w stosunku do ilości wytworzonej (około 1%), a należą do nich między innymi stałe odpady z wapniowych metod odsiarczania spalin z Elektrowni w Połańcu (6,7 tys. Mg), które gromadzone są w zbiorniku "Eurosilo", a następnie przekazywane do cementowni i zakładów wapienniczych na terenie kraju. Także część żużli (2,6 tys. Mg), popiołów i mieszanek popiołowo-żużlowych (1,4 tys. Mg) z zakładów energetyki cieplnej podlega tymczasowemu składowaniu w związku z przekazywaniem ich odbiorcom indywidualnym. Odpady powstające w oczyszczalniach komunalnych, z grupy 19, a w największych ilościach (3,8 tys. Mg) ustabilizowane osady z oczyszczania ścieków komunalnych, podlegają leżakowaniu przez odpowiedni okres na poletkach osadczych bądź lagunach, po czym wykorzystywane są do rekultywacji i nawożenia użytków rolnych.
Przez pewien czas w roku gromadzone są także niektóre rodzaje odpadów niebezpiecznych (ponad 4% ilości wytworzonej). Są to przede wszystkim: baterie i akumulatory z grupy 16, odpadowe oleje smarowe i oleje mineralne stosowane jako nośniki ciepła z grupy 13, odpady materiałów budowlanych zawierających azbest z grupy 17, szlamy wodorotlenków metali z grupy 19. Odpady te przechowuje się w wydzielonych i zabezpieczonych miejscach na terenie zakładu, w odpowiednio do tego celu przystosowanych pojemnikach (silosy, beczki), a po zgromadzeniu odpowiedniej ilości przekazuje się do zakładów unieszkodliwiających bądź wykorzystujących tego rodzaju odpady.
Składowanie odpadów
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. Nr 62 poz. 628), która w tym zakresie kontynuuje zapisy poprzedniej ustawy o odpadach, w postępowaniu z odpadami powinna być przestrzegana następująca hierarchia działań: zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczenie ilości i uciążliwości (szkodliwości) odpadów, odzysk (wykorzystywanie odpadów), unieszkodliwianie odpadów z wyłączeniem składowania i składowanie odpadów. Unieszkodliwianie odpadów poprzez ich deponowanie na składowiskach winno być działaniem ostatecznym, po wyczerpaniu wszelkich dopuszczalnych możliwości ich wykorzystania. Wszystkie składowiska niezależnie od rodzaju składowanych odpadów, są obiektami uciążliwymi dla otoczenia, a składowiska nie posiadające żadnych lub dostatecznych zabezpieczeń, stanowią potencjalne źródła zanieczyszczenia środowiska. W świetle nowej ustawy wyróżnia się następujące typy składowisk: składowisko odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów obojętnych, składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Składowanie odpadów stanowi bardzo ważny problem ekologiczny ze względu na możliwość skażenia środowiska w wyniku przedostania się do niego zanieczyszczeń ze składowisk, a także z uwagi na zajmowanie określonej przestrzeni w środowisku. Dlatego też, bardzo istotna jest prawidłowa lokalizacja i konstrukcja, a przede wszystkim zabezpieczenie składowiska.
Jak wynika z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach, w 2001 r. na składowiska trafiło 580,8 tys. Mg różnego rodzaju odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych), co stanowi 34% ogółu odpadów wytworzonych w województwie. Do odpadów poprodukcyjnych składowanych w największych ilościach należą: odpady nieorganiczne z procesów termicznych (odpady paleniskowe) - 339 tys. Mg zdeponowanych na składowiskach, co stanowi 36% ogółu wytworzonych odpadów tej grupy. Są to przede wszystkim mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych (317 tys. Mg), głównie z Elektrowni w Połańcu (składowisko "Pióry"), a także innych zakładów energetyki cieplnej, w tym Elektrociepłowni w Kielcach (składowisko "Gruchawka").
Odpady z wydobywania i przerobu surowców mineralnych w ilości 219 tys. Mg złożono na hałdach i w stawach osadowych odpadów przeróbczych i kopalnianych, co odpowiada 52% masy odpadów tej grupy powstałych w roku.
Największe roczne ilości (141 tys. Mg) tych odpadów, które są składowane pochodzi z Kopalni Wapienia Morawica S.A. w Morawicy oraz z Lafarge Kruszywa Sp. z o.o. Kopalnia Dolomitu Radkowice w ilości (77 tys. Mg). Dane o ilości tego rodzaju odpadów podlegających składowaniu w roku 2001 (w przeciwieństwie do roku poprzedniego) nie uwzględniają informacji z Zakładów Przemysłu Wapienniczego "Trzuskawica" w Sitkówce. Na podstawie art.2 ust.2 pkt. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628) masy ziemne i skalne z tego zakładu, nie są traktowane jako odpad ponieważ mają być zagospodarowane zgodnie z "Projektem rekultywacji wyrobiska górniczego i zwałów mas ziemnych ZPW "Trzuskawica" oraz "Planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego Gminy Sitkówka-Nowiny".
Do odpadów składowanych w około 60% należą także nie segregowane odpady podobne do komunalnych (grupa 16) powstające we wszystkich jednostkach objętych wojewódzką bazą danych.
Wśród odpadów podlegających składowaniu, znajdują się także odpady zakwalifikowane do niebezpiecznych z uwagi na zawartość w ich składzie substancji, które mogą powodować poważne zagrożenie dla środowiska i zdrowia człowieka. W roku 2001 wywieziono na składowiska 78,7 Mg odpadów niebezpiecznych, co odpowiada 2% tych odpadów ogółem wytworzonych. Są to przede wszystkim odpady pochodzące z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków. Najwięcej, aż 60 Mg trafiło z oczyszczalni komunalnej Kielc (Wodociągi Kieleckie) na wysypisko odpadów komunalnych w Promniku (tłuszcze i mieszaniny olejów z oczyszczania ścieków). Kolejne 2 Mg tego rodzaju odpadów z oczyszczalni w Jędrzejowie, skierowano na składowisko komunalne w Potoku Małym. Pozostałe odpady niebezpieczne wywiezione w minionym roku na wysypiska komunalne to: 16 Mg odpadów z czyszczenia cystern kolejowych i samochodowych zawierających chemikalia - na składowisko w Staszowie, oraz 0,3 Mg pyłów z kotłów i pieców po spaleniu odpadów szpitalnych (ZOZ Jędrzejów) - na składowisko w Potoku Małym. Na składowisko przemysłowe przekazano tylko osady i szlamy z fosforowania powstałe w NSK ISKRA w Kielcach (0,4 Mg), które wywiezione zostały poza granice województwa (do Poniatowej woj. lubelskie).
Wszystkie odpady przeznaczone do składowania, a są to w większości odpady inne niż niebezpieczne, gromadzone są przede wszystkim na składowiskach będących własnością wytwórców odpadów. Charakterystykę tych składowisk, z wyłączeniem składowisk przeznaczonych do przyjmowania odpadów skalnych i mineralnych (ze względu na ich specyfikę i ciągłą zmienność kwalifikacji tych obiektów jako składowisk odpadów lub miejsc gromadzenia surowców), przedstawiono poniżej w tabeli 88 i części opisowej.
Na wyszczególnionych składowiskach, zajmujących powierzchnię 155,2 ha, złożonych zostało w 2001 roku 330,4 tys. Mg odpadów (ponad 57% wszystkich przekazanych na składowiska), co od początku eksploatacji tych obiektów, na koniec roku sprawozdawczego dało łączne nagromadzenie 16728,2 tys. Mg, a największy udział (83%) w tym nagromadzeniu ma składowisko "Pióry", eksploatowane przez Elektrownię w Połańcu.
Sposób funkcjonowania wymienionych w tabeli składowisk odpadów poprodukcyjnych i technologicznych, eksploatowanych w 2001 roku, przedstawia się następująco:
ˇ składowisko odpadów paleniskowych "Gruchawka", eksploatowane jest przez Elektrociepłownię "Kielce" SA. w Kielcach od 1992 roku. Zlokalizowane w północno zachodniej części miasta Kielce, po zachodniej stronie linii kolejowej Kielce-Warszawa, zajmuje powierzchnię 21 ha. Składowanie odpadów odbywa się tu na mokro na dwóch kwaterach, gdzie odpady zalewane są wodą nadosadową wykorzystywaną do hydrotransportu odpadów paleniskowych w obiegu zamkniętym. Wokół składowiska zbudowany jest nieprzepuszczalny ekran bentonitowy, a po jego zewnętrznej stronie znajduje się rów opaskowy zbierający odcieki. Obiekt objęty jest stałą kontrolą w zakresie oddziaływania na środowisko, polegającą na prowadzeniu monitoringu wód podziemnych i powierzchniowych oraz aluwiów. Badania okresowo wykazywały zmiany chemizmu wód o czym świadczył wzrost siarczanów, chlorków i potasu. Dla ograniczenia ujemnego wpływu oddziaływania składowiska na wody, koniecznym okazało się wykonanie prac uszczelniających kolektor pod składowiskiem. Skuteczność wykonanego zabezpieczenia wykażą wyniki badań, które w tym zakresie będą kontynuowane;
ˇ składowisko "Krzemionki" Huty "Ostrowiec" w Ostrowcu Świętokrzyskim, zlokalizowane w północnej części gm. Bodzechów w nieczynnym kamieniołomie wapieni, eksploatowane od 1964 roku, zajmuje powierzchnię 13,6 ha. Teren składowiska podzielony jest na trzy obszary składowe: odpadów żużlowych i ceramicznych nadzorowane przez AMSI Sp. z o.o. oraz część pyłową z nadzorem Huty "Ostrowiec. Firma AMSI zajmuje się przerobem odpadów pohutniczych zgromadzonych na składowisku (a także odpadów bezpośrednio z produkcji Stalowni), w związku z czym nagromadzenie odpadów systematycznie maleje. Odpady z bieżącej produkcji składowano na składowisku Krzemionki do końca 2001 r., a po tym terminie Hutę obowiązuje zakaz składowania odpadów ze względu na niekorzystny wpływ składowiska na walory krajobrazowe terenu. Stałe monitorowanie składowiska i prowadzone badania z odwierconych piezometrów wykazują wzrost w zakresie zawartości metali ciężkich, związków żelaza i manganu, co świadczy o oddziaływaniu tego składowiska na wody podziemne. Ze względu na potrzebę ochrony komunalnych ujęć wody, konieczna jest kontynuacja monitoringu wód podziemnych w rejonie obiektu;
ˇ składowisko odpadów paleniskowych Zakładu Energetyki Cieplnej miasta Skarżysko-Kamienna eksploatowane od 1985 roku zajmuje powierzchnię 3,21 ha. Teren podzielony jest na sześć sektorów obwałowanych żużlem, do których rozładowywany jest pył z cyklonów. Po napełnieniu zagłębienia pył przysypywany jest żużlem i tak wypełniony sektor przykrywany jest warstwą ziemi, co pozwala wyeliminować nadmierne pylenie;
ˇ składowisko Zakładów Metalowych "Mesko" w Skarżysku-Kamiennej, przeznaczone do gromadzenia odpadów niebezpiecznych pochodzących z procesów przygotowania powierzchni i powlekania metali tj. cyjankalicznych, pogalwanicznych i pochromowych, eksploatowano od 1974 roku, a po raz ostatni złożono tam w roku 2000 szlamy wodorotlenków metali powstałe w procesie unieszkodliwiania tych odpadów. Łącznie nagromadzono na składowisku 20,9 tys. Mg odpadów zaliczanych do niebezpiecznych. Z uwagi na brak zabezpieczeń i występujące zagrożenie, składowisko to powinno podlegać szybkiej rekultywacji. Działania w wyniku zarządzeń pokontrolnych WIOŚ, w tym kierunku są realizowane przez zakład. W celu obserwacji jakości wód podziemnych prowadzone są badania w oparciu o stały punkt obserwacyjny wchodzący w skład sieci regionalnej monitoringu (ujęcie wody ZM "Mesko"), z których wynika, że wody ujmowanego poziomu wodonośnego (czwarorzęd) odpowiadają II klasie jakości;
ˇ składowisko "Skowronno", eksploatowane przez Przetwórstwo Owoców i Warzyw "Gomar" I. i M. Górniak w Lipsku Zakład w Pińczowie, zlokalizowane jest w wyrobisku po byłym kamieniołomie o powierzchni 0,53 ha. Od 1973 roku nagromadzono tam, w celu rekultywacji wyrobiska 97,6 tys. Mg odpadów. Składowisko zabezpieczone jest warstwą żużlu, wałem ziemnym i ogrodzeniem z siatki w koronie wału. Z uwagi na składowanie odpadów bez izolacji podłoża konieczne są obserwacje jakości wód podziemnych w rejonie składowiska. Ostatnie badania, przeprowadzone w 2000 roku, nie wykazały niekorzystnych zmian jakości wód poziomu wodonośnego;
ˇ składowisko popiołu i żużla "Pióry" Elektrowni im. T. Kościuszki w Połańcu o
pow. 90,5 ha eksploatowane od 1979 roku jest składowiskiem "mokrym" funkcjonującym w układzie hydraulicznego odpopielania i odżużlania. W celu zmniejszenia uciążliwości składowiska i przeciwdziałaniu pyleniu działa stała instalacja zraszaczowa na wałach zewnętrznych i wewnętrznych kwater oraz przenośna instalacja, dodatkowo zraszająca kwatery. Oczyszczanie odcieków odbywa się przez zbiorniki osadowe;
ˇ składowisko "Tursko" eksploatowane również przez Elektrownię, o powierzchni 8,6 ha, przeznaczone jest do składowania nadmiernych ilości gipsu z odsiarczania spalin. Od 1998 r. zgromadzono tam 18,0 tys. Mg; ostatnio nie eksploatowane, bowiem ponad 90% wytworzonych odpadów przekazywana jest bezpośrednio do cementowni i zakładów cementowo wapienniczych na terenie kraju w celu wykorzystania, a pozostałe ilości gromadzone są tymczasowo w zbiorniku EUROSILO do czasu ich zagospodarowania. Górna warstwa składowiska jest zabezpieczona poprzez zraszanie, odcieki odprowadzane są przez rowy opaskowe. Badania w celu ustalenia wpływu obiektu na jakość wód podziemnych prowadzone są od 1998 roku. Ostatnie wyniki nie wykazują jednoznacznego wpływu składowiska, jednak zaobserwowano wzrost zawartości siarczanów, twardości ogólnej oraz substancji rozpuszczonych w stosunku do tła hydrochemicznego ustalonego przed złożeniem pierwszych mas gipsu. W związku z powyższym konieczne jest kontynuowanie badań w ramach monitoringu lokalnego jakości wód gruntowych w rejonie składowiska;
ˇ składowisko KiZChS "Siarkopol" w Grzybowie zlokalizowane we wsi Mikołajów eksploatowane jest od 1995 roku. W zbiornikach osadczych z naturalnym zabezpieczeniem podłoża (gliny i iły krakowieckie), zajmujących powierzchnię 0,35 ha, gromadzona jest płuczka wiertnicza powstająca podczas wiercenia otworów eksploatacyjnych Kopalni Siarki "Osiek". Do końca 2001 roku zgromadzono tam 3,6 tys. Mg tego odpadu;
ˇ składowisko "Adamówka" Kopalni Siarki "Grzybów" w Rzędowie, to zbiornik sedymentacyjny o powierzchni 17,4 ha, w którym od 1973 roku gromadzone są odpady z mechanicznego oczyszczania ścieków i wód kopalnianych (osady mineralne o dużej zawartości związków wapnia). Stan nagromadzenia na koniec 2001 roku wynosi 20,4 tys. Mg.
|
|
