CZĘŚĆ V. GOSPODARKA ODPADAMI 3. Mogilniki Z inicjatywy Wojewody Świętokrzyskiego w roku 2001 była kontynuowana likwidacja składowisk odpadów niebezpiecznych, do których należą przeterminowane środki ochrony roślin (pśor) tzw. mogilniki.
Do chwili obecnej z 22 zlokalizowanych na terenie województwa mogilników rozpoznano i zlikwidowano 15 oraz 8 magazynów po byłych lub w istniejących spółkach. Na podstawie badań wymaganych do przeprowadzanego rozpoznania zagrożeń stwarzanych dla środowiska gruntowo-wodnego, stwierdzono rozszczelnienie przy 14 mogilnikach (na 15 badanych).
Mogilniki te znajdowały się na terenie 15 gmin i 7 starostw tj.: buskiego, jędrzejowskiego, kazimierskiego, kieleckiego, pińczowskiego, opatowskiego i włoszczowskiego. Zostały zlikwidowane poprzez usunięcie i wywiezienie przeterminowanych środków ochrony roślin oraz wydobycie poszczególnych elementów mogilników tj. studni z kręgów betonowych, płyt dennych, pokryw, betonowych elementów ogrodzenia i ich oczyszczenie. Likwidacja została poprzedzona rozpoznaniem z którego wynikało, że mogilniki te powinny być zlikwidowane, zawartość unieszkodliwiona a środowisko gruntowo-wodne oczyszczone.
Unieszkodliwienie przeterminowanych środków ochrony roślin nastąpiło w spalarniach ze względu na dużą ich ilość - za granicą. Oczyszczanie zanieczyszczonej ziemi, gruzu betonowego itd. oraz wód podziemnych przeprowadzono metodami in situ (w miejscu) przy pomocy kontenerowej stacji oczyszczania odcieków a także powietrza gruntowego z lotnych związków organicznych (VOC) zawartych w pśor ze strefy aeracji i saturacji, na zorganizowanych bazach w Nieznanowicach gm. Włoszczowa, Zbrzy gm. Morawica i Będziakach gm. Czarnocin oraz ex situ (poza miejscem) na bazach w Młodzawach Dużych gm. Pińczów i Zbrzy gm. Morawica.
W spalarniach za granicą unieszkodliwiono łącznie w latach 2000-2001 - 1220 Mg przedmiotowych odpadów. W Polsce w 2000r. unieszkodliwiono 3,491 Mg w spalarni - EKOKRAK - 2000 sp z o.o. w Krakowie z gmin: Pacanów - mogilnik w Biechowie - 0,800Mg, i Radków - magazyn w Radkowie - 2,691Mg
W latach 2000- 2001r. zlikwidowano mogilniki w miejscowościach:
1. Nieznanowice - gm. Włoszczowa
2. Młodzawy Duże - gm. Pińczów
3. Zakrzów - gm. Pińczów
4. Złota - gm. Złota
5. Gnojno - gm. Gnojno,
6. Harmoniny - gm. Nowy Korczyn
7. Kobylniki - gm. Wiślica
8. Brzozówka - gm. Tuczępy
9. Cierno Żabieniec - gm. Nagłowice
10. Zbrza - gm. Morawica
11. Miławka - gm. Chmielnik
12. Będziaki - gm. Czarnocin
13. Wojciechówka - gm. Ożarów
14. Biechów - gm. Pacanów
W Bałtowie po rozpoznaniu nie stwierdzono zagrożenia środowiska.
Zlikwidowano także 8 magazynów z przeterminowanymi środkami ochrony roślin, tj. w Radkowie pow. włoszczowski, w Kazimierzy W. powiat kazimierski, w Lipowej i Śmiłowie powiat opatowski, w Oksie powiat jędrzejowski, w Kliszowie powiat pińczowski, w Zagnańsku i Piekoszowie powiat kielecki.
Obecnie trwa oczyszczanie środowiska gruntowo-wodnego - metodą in situ w Zbrzy gm. Morawica i Będziakach gm. Czarnocin gdzie zorganizowane są stosowne bazy a w późniejszym terminie będzie prowadzone w Kobylnikach gm. Wiślica w zorganizowanej tam bazie. Wojewoda środki na ten cel pozyskał z Narodowego (ok. 70%), Wojewódzkiego, odpowiednich Powiatowych i Gminnych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa Oddział Terenowy w Rzeszowie. Tereny zlikwidowanych mogilników zrekultywowano w kierunkach zgodnych z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego gmin.
Do rozpoznania w województwie pozostało 6 mogilników - 1 na terenie starostwa koneckiego w Końskich przy ul. Fabrycznej, 5 na terenie starostwa ostrowieckiego w Ostrowcu Św. przy Cukrowni "Częstocice" oraz przy ul. Żytniej - własność PKP, w Szewnej gm. Bodzechów- własność prywatna, Kunowie gm. Kunów- własność UG w użytkowaniu GS "SCh", Czajęcicach gm. Waśniów- własność likwidowanej GS "SCh". Starostwa te i gminy nie przystąpiły w 2001 r. do obecnie realizowanego przez wojewodę programu likwidacji mogilników. Jeden mogilnik w Końskich przy ul. Spacerowej znajduje się w zrekultywowanym składowisku odpadów komunalnych i przemysłowych i wg zapewnień władz samorządowych analizujących wyniki prowadzonego monitoringu brak wskazań na jego negatywne oddziaływanie na środowisko - uznano zatem , że teren tego mogilnika jest zrekultywowany. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami właściciele lub zarządzający terenami, na których znajdują się mogilniki będą zobowiązani przez wojewodę do opracowania przeglądów ekologicznych, z których będzie m.in. wynikało ich oddziaływanie na środowisko i sposoby ich likwidacji. Wojewoda wystąpi z ponownymi propozycjami współpracy w tym zakresie. Obecnie trwają uzgodnienia dotyczące współfinansowania likwidacji mogilników z terenu starostwa ostrowieckiego w celu włączenia ich do obecnie realizowanego zadania. Przewidywany termin zakończenia realizowanego przedsięwzięcia to 31 marca 2003 r. Jeżeli władze samorządowe wesprą działania wojewody m.in. poprzez współfinansowanie i pozostałe 6 mogilników włączone zostanie do przedsięwzięcia, byłby to termin całkowitej likwidacji mogilników w woj. świętokrzyskim. W przeciwnej sytuacji, mogilniki te pozostaną do likwidacji przez właścicieli i/lub zarządzających terenami oraz samorządy.
Likwidacja mogilników na terenie naszego województwa oraz rekultywacja środowiska gruntowo-wodnego w rejonie ww. mogilników podejmowane są przede wszystkim w trosce o zdrowie mieszkańców naszego województwa, zabezpieczenie zasobów wód podziemnych oraz w celu stwarzania warunków dla wszechstronnego rozwoju województwa oferując czyste środowisko co jest sprawą niebagatelną również w związku z planowanym wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej.
Realizacje przedsięwzięć i lokalizację składowisk odpadów niebezpiecznych z przeterminowanymi środkami ochrony roślin w gminach województwa świętokrzyskiego przedstawiono na rys. 70.
