CZĘŚĆ I. CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA

1. Położenie fizyczno-geograficzne oraz podział administracyjny województwa

Województwo świętokrzyskie położone jest w centralnej Polsce, w pasie Wyżyn Polskich. Jego terytorium rozciąga się od 50o10' do 51o21' szerokości geograficznej północnej i od 19o43' do 21o42' długości geograficznej wschodniej. Rozciągłość liniowa województwa z północy na południe wynosi 123 km (od okolic Kamiennej Woli w gminie Gowarczów do okolic Sędziszowic w gminie Bejsce) oraz 176 km z zachodu na wschód km (od okolic miejscowości Dąbie w gminie Secemin do miejscowości Zawichost).
Obejmuje swymi granicami większość terenów byłego województwa kieleckiego (72 gminy), część dawnego województwa tarnobrzeskiego położoną w lewobrzeżnym dorzeczu Wisły (24 gminy) oraz nieliczne gminy byłych województw: częstochowskiego (3), piotrkowskiego (2) i radomskiego (1). Zajmując powierzchnię 11 672 km2 pod względem wielkości znajduje się na 15 miejscu wśród 16 województw w kraju.
Pod względem liczby mieszkańców województwo świętokrzyskie jest również jednym z najmniejszych województw i plasuje się na 13 miejscu. Zamieszkuje w nim 1323 tys. mieszkańców, co stanowi 3,4% ogólnej liczby ludności w kraju.

Naturalną granicą województwa na wschodzie i południowym wschodzie jest rzeka Wisła, na zachodzie częściowo rzeki: Pilica i Czarna Włoszczowska. Pozostałe granice przecinają w sposób umowny regiony geograficzne i przebiegają poprzecznie przez doliny rzeczne i wzniesienia. Województwo świętokrzyskie od północy graniczy z województwem mazowieckim, od południowego wschodu z województwem podkarpackim, od wschodu z województwem lubelskim, od południa z województwem małopolskim, od południowego zachodu z województwem śląskim, a od zachodu z województwem łódzkim.
W całości województwo położone jest w lewostronnej części dorzecza Wisły, na pograniczu jej górnego i środkowego biegu. Większość terytorium regionu znajduje się w obrębie zlewni rzek: Nidy o prawie całkowitej powierzchni dorzecza wynoszącej ponad 3,8 tys. km2 w granicach województwa (33% obszaru regionu), Kamiennej o niemalże całej zlewni rozciągającej się na terenie województwa liczącej tu ok. 1,9 tys. km2 (16% powierzchni województwa) oraz Pilicy, której głównie dwa dorzecza Czarnej Malenieckiej i Czarnej Włoszczowskiej również w większości położone są w granicach województwa łącznie zajmując ok. 1,3 tys. (11% powierzchni). Pozostały obszar województwa obejmuje całkowite lub prawie całkowite zlewnie: Czarnej Staszowskiej, Koprzywianki, Opatówki, Kanału Strumień, ponad połowę zlewni rzeki Nidzicy oraz w niewielkiej części zlewnie rzek Iłżanki i Krępianki.

Pod względem administracyjnym województwo świętokrzyskie podzielone jest na 102 gminy, 13 powiatów ziemskich i 1 miasto - Kielce na prawach powiatu (powiat grodzki). Spośród powiatów największym pod względem powierzchni (2248 km2) i liczby ludności (194 tys.) jest powiat kielecki, najmniejszym natomiast obszarowo jest powiat skarżyski (343 km2), a pod względem ludności powiat kazimierski (39 tys.). Podział administracyjny przedstawiono na rysunku 1.

Sieć osadniczą w regionie stanowi 5 miast (Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski, Sandomierz, Skarżysko Kamienna, Starachowice), 24 miasta i gminy i 73 gminy z 2842 miejscowościami wiejskimi. Największym terytorialnie miastem województwa i jego głównym ośrodkiem miejskim, przemysłowym i kulturalno-naukowym, są Kielce. Przeciętnie jedno miasto w województwie przypada na 402,5 km2, podczas gdy w Polsce na 357,4 km2. Większą od przeciętnej gęstością charakteryzuje się sieć miejscowości wiejskich - na jedną miejscowość przypada 4,1 km2 (w kraju 5,5 km2). Wskaźniki te świadczą o niższym stopniu urbanizacji województwa świętokrzyskiego.