CZĘŚĆ III. ZASOBY ORAZ STAN CZYSTOŚCI WÓD 1.
Zasoby wodne województwa i ich wykorzystanie
1.1. Wody powierzchniowe
Woda odgrywa szczególną rolę w procesach zachodzących
w ekosystemach, stanowiąc niezbędny dla ich funkcjonowania
abiotyczny (nieożywiony) element środowiska. Jest
bardzo cennym, specyficznym i odnawialnym surowcem,
o zmiennych w czasie zasobach. Spełnia wielorakie,
podstawowe funkcje w działalności gospodarczej.
Te szczególne funkcje sprawiają, że konieczna
jest nie tylko ochrona jej przed zanieczyszczeniami,
ale również racjonalne, oszczędne gospodarowanie
jej zasobami. Ochrona jakościowa i ilościowa zasobów
wodnych stanowi integralny element ochrony środowiska.
Zasoby wody rozmieszczone są różnie, podlegają
wahaniom sezonowym i rocznym, lecz ogólnie ich
suma na naszej planecie jest w zasadzie stała.
Odnawialne światowe zasoby wód powierzchniowych
w przeliczeniu na mieszkańca wynoszą w skali roku
około 7300 m3.
Dla Europy wartość ta wynosi 4560 m3,
lecz jest bardzo różna w poszczególnych krajach.
W Polsce szacuje się, że odnawialne zasoby w przeliczeniu
na jednego mieszkańca wynoszą około 1580 m3,
czyli niemal trzykrotnie mniej niż wynosi średnia
dla mieszkańca Europy (rysunek
42). W skali światowej zaledwie 1/4 ludności
ma dogodny dostęp do wody pitnej. Z krajów europejskich
jedynie Malta i Belgia są mniej zasobne w wodę
od Polski.
Zahamowanie zatem degradacji, a następnie poprawa
jakości zasobów wodnych, wymaga likwidacji zaległości
i zaniedbań w gospodarce wodnej, w tym w szczególności
w budowie komunalnych i przemysłowych oczyszczalni
ścieków. Naturalnymi obszarami, na których przebiegają
procesy obiegu wody na powierzchni ziemi oraz
kumulują się skutki gospodarowania jej zasobami,
są zlewnie rzek. Zasobność wód powierzchniowych
liczona globalnym rocznym odpływem jest nieznaczna.
Decydują o niej warunki naturalne oraz możliwość
retencjonowania wód. Województwo świętokrzyskie
leży w lewostronnym dorzeczu rzeki Wisły na pograniczu
górnego i środkowego jej biegu. Teren województwa
obejmuje całkowite bądź prawie całkowite zlewnie
rzeki Nidy, Kamiennej, Kanału Strumień i Czarnej
Staszowskiej, Koprzywianki i Opatówki, prawobrzeżną
część zlewni rzeki Pilicy, górną część zlewni
rzek: Iłżanki i Krępianki oraz dolną część rzeki
Nidzicy. W tabeli
36 zestawiono średnie roczne przepływy w profilach
wodowskazowych rzek z obszaru województwa świętokrzyskiego.
Zasoby wód powierzchniowych wyrażone odpływem
rocznym wynoszą ca 1890 mln m3.
Wody te odpływają z naszego obszaru do rzeki Wisły
wobec braku dostatecznej ilości obiektów i urządzeń
do ich retencjonowania. Ogólna szacunkowa ilość
zretencjonowanych wód na obszarze województwa
wynosi około 66,7 mln m3.
Są to wody gromadzone zarówno w zbiornikach wodnych
(39,5 mln m3) jak
i w stawach rybnych (27,2 mln m3).
Ilość zretencjonowanej wody na obszarze województwa
stanowi około 3,6% ogólnych zasobów wód powierzchniowych.
Niezmiernie ważnym więc zadaniem jest poprawienie
bilansu wodnego w województwie poprzez zwiększenie
zdolności retencyjnej siedlisk hydrogenicznych,
budowę i odbudowę zbiorników retencyjnych.
Procentowy udział wody magazynowanej w zbiornikach
w stosunku do całkowitego odpływu z województwa
przedstawiono na rysunku
43. Realizacja tych inwestycji przyczyniłaby
się do znacznego przyrostu objętości magazynowanej
wody, co w efekcie spowodowałoby ochronę i poprawę
istniejących warunków gruntowo-wodnych i zwiększyłoby
szansę zapobiegania takim zjawiskom jak powódź
czy susza. Realizacja tych zamierzeń leży w gestii
samorządów lokalnych, które mogą liczyć na pomoc
finansową z NFOŚiGW oraz WFOŚiGW.