| |
1. Cele i zadania ZMŚP
Środowisko przyrodnicze ulega ciągłym zmianom, które
mają charakter naturalny, gdy związane są z procesami
sukcesji lub antropogeniczny, gdy związane są z
stale nasilającym się wpływem człowieka na poszczególne
składniki przyrody. Zmiany dokonują się w środowisku
przyrodniczym chociaż mają przebieg powolny i są
rozłożone w czasie często prowadzą do katastrofalnych
skutków. Dlatego niezbędne jest poznanie mechanizmów
funkcjonowania środowiska przyrodniczego oparte
na znajomości jego rozwoju w przeszłości, rozpoznania
stanu aktualnego i umiejętności określenia tendencji
rozwoju w przyszłości. Konieczna jest zatem stała,
systematyczna obserwacja funkcjonowania poszczególnych
elementów środowiska przyrodniczego oraz krajobrazu
jako całości.
Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego
(ZMŚP) jest podsystemem Państwowego Monitoringu
Środowiska, jego cele są następujące:
- rejestracja i analiza krótko i długookresowych
zmian zachodzących w geoekosystemach pod wpływem
zmian klimatu, zanieczyszczeń i innych przejawów
ingerencji człowieka,
- ustalanie bilansu energetycznego i materialnego
geoekosystemu, zmian jego struktury wewnętrznej,
- ustalanie relacji badanego geoekosystemu do systemów
sąsiednich,
- przedstawianie prognoz i planów ochrony.
Podstawowym zadaniem ZMŚP natomiast jest monitorowanie
zespołu elementów środowiska przyrodniczego w jego
części biotycznej i abiotycznej w wytypowanych wzorcowych
geoekosystemach [Kostrzewski, Mazurek, Stach 1995,
Kowalkowski 1994]. Program, zatwierdzony przez Głównego
Inspektora Ochrony Środowiska, pozwala zbierać informacje
jakościowe i ilościowe o poszczególnych elementach
środowiska przyrodniczego, określać tendencje ich
rozwoju, zagrożenia oraz na tej podstawie formułować
wskazania działań ochronnych.
Program Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego
zasadniczo różni się od monitoringów specjalistycznych
wchodzących w skład systemu monitoringu państwowego.
Przedmiotem jego zainteresowania jest bowiem geoekosystem
(zlewnia rzeczna) jako podstawowa jednostka odniesienia
przestrzennego. Zarówno z metodologicznego jak i
metodycznego punktu widzenia istotną sprawą w programie
ZMŚP jest określenie uwarunkowań funkcjonowania
geoekosystemu (położenie geograficzne, budowa geologiczna,
rzeźba, klimat, obieg wody, zbiorowiska roślinne
i zwierzęce, wpływ człowieka) oraz jego struktury
wewnętrznej. Przyjęty system pomiarowy pozwala ilościowo
i jakościowo określać przebieg i natężenie procesów
przepływu energii i obiegu materii w różnych układach
taksonomicznych jednostek przestrzennych kształtujących
geoekosystem. Ważnym składnikiem tego programu jest
bieżąca rejestracja zmian użytkowania terenu w nawiązaniu
do materiałów archiwalnych [Kostrzewski 1998].
|
|
