CZĘŚĆ VII. ZASOBY I FORMY OCHRONY PRZYRODY

1. Strategia ochrony przyrody w województwie


Ochrona przyrody jest jednym z elementów szeroko pojętej ochrony środowiska. Działania służb Wojewody (realizującego zadania Rządu) w zakresie ochrony przyrody zmierzają w kierunku zapewniającym:
ˇ zachowanie walorów przyrodniczych na obszarach, na których nie dokonano dużych zmian i przekształceń w środowisku przyrodniczym;
ˇ przywrócenie równowagi ekologicznej na terenach, gdzie ta równowaga została zachwiana;
ˇ wypracowanie i włączenie systemu ochrony wielkopowierzchniowej województwa w system ogólnokrajowy, zgodny z polityką ekologiczną Państwa.

Ochrona przyrody dotyczy więc z jednej strony właściwego zabezpieczenia i zagospodarowania najcenniejszych obiektów przyrody żywej i nieożywionej, w tym poddanych pod ochronę prawną oraz zasługujących na taką ochronę (jest to kierunek zachowawczy), natomiast z drugiej strony dotyczy i pozwala na ingerencję w sferach i na obszarach gdzie równowaga ekologiczna została zachwiana (kierunek aktywny). Celem tych działań jest w ogólnym zarysie zabezpieczenie obiektów i obszarów, które spełniają ważne funkcje społeczne oraz służą badaniom naukowym.
Powyższe zasady znalazły odniesienie w Polityce Ekologicznej Państwa, a następnie zostały sprecyzowane i uszczegółowione w Programie wykonawczym do "Polityki...", gdzie również nadano im określone priorytety. Dokumenty te były podstawą do opracowania dokumentu jakim jest "Polityka Ekologiczna Wojewody Kieleckiego" (obecnie Wojewody Świętokrzyskiego), będącego jednocześnie jednym z bazowych dokumentów pozwalających na realizację zadań z zakresu ochrony przyrody, w szerokim rozumieniu tego słowa. W dokumencie tym określone zostały zasadnicze kierunki działań w zakresie ochrony krajobrazu w systemie powierzchniowym, z jednoczesnym podaniem wskaźników procentowych, które należy osiągnąć w skali kraju. Przyjęte zostały również założenia w zakresie ochrony rezerwatowej oraz ochrony gatunkowej roślin i zwierząt. Polityka ta jest skutecznie realizowana od kilkunastu lat, czego wyrazem jest stan środowiska przyrodniczego w ujęciu zarówno jakościowym jak też ilościowym (statystycznym).


2. Formy ochrony przyrody

Województwo świętokrzyskie charakteryzuje się wielką różnorodnością i bogactwem form ukształtowania powierzchni, budowy geologicznej, zróżnicowaniem struktury gleb, warunków klimatycznych, hydrologicznych, szaty roślinnej i świata zwierzęcego, a także dużą zasobnością licznych użytecznych kopalin i surowców mineralnych. Umożliwiło to, w ścisłej współpracy ze środowiskami naukowymi, objęcie ochroną zarówno indywidualną jak też w systemie wielkopowierzchniowym, znacznych powierzchniowo obszarów oraz licznych jednostkowych, wartościowych tworów przyrody.
Według stanu na dzień 31.12.1999 r. w województwie świętokrzyskim występują niżej wymienione formy ochrony przyrody:
ˇ Świętokrzyski Park Narodowy;
ˇ 9 parków krajobrazowych, w tym:

Zespół Parków Krajobrazowych Ponidzia, w skład którego wchodzą:
- Szaniecki Park Krajobrazowy,
- Nadnidziański Park Krajobrazowy,
- Kozubowski Park Krajobrazowy.

Zespół Parków Krajobrazowych Gór Świętokrzyskich w skład którego wchodzą:
- Suchedniowsko - Oblęgorski Park Krajobrazowy,
- Sieradowicki Park Krajobrazowy,
- Cisowsko - Orłowiński Park Krajobrazowy,
- Jeleniowski Park Krajobrazowy,
- Chęcińsko - Kielecki Park Krajobrazowy.

Przedborski Park Krajobrazowy (część).
ˇ 66 rezerwatów przyrody;
ˇ 10 obszarów krajobrazu chronionego (w tym jednego część);
ˇ 675 pomników przyrody;
ˇ 7 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych;
ˇ 10 stanowisk dokumentacyjnych;
ˇ 67 użytków ekologicznych.

Ogółem powierzchnia obszarów chronionych wynosi, wg danych GUS za 1999 r., 593 955 ha, co stanowi ok. 51 % powierzchni ogólnej województwa i plasuje je pod tym względem na drugim miejscu w kraju (kraj - 31,1%).