CZĘŚĆ VII. ZASOBY I FORMY OCHRONY PRZYRODY
1. Strategia ochrony przyrody w województwie
Ochrona przyrody jest jednym
z elementów szeroko pojętej ochrony środowiska.
Działania służb Wojewody (realizującego zadania
Rządu) w zakresie ochrony przyrody zmierzają w kierunku
zapewniającym:
ˇ zachowanie walorów przyrodniczych na obszarach,
na których nie dokonano dużych zmian i przekształceń
w środowisku przyrodniczym;
ˇ przywrócenie równowagi ekologicznej na terenach,
gdzie ta równowaga została zachwiana;
ˇ wypracowanie i włączenie systemu ochrony wielkopowierzchniowej
województwa w system ogólnokrajowy, zgodny z polityką
ekologiczną Państwa.
Ochrona przyrody dotyczy więc z jednej strony właściwego
zabezpieczenia i zagospodarowania najcenniejszych
obiektów przyrody żywej i nieożywionej, w tym poddanych
pod ochronę prawną oraz zasługujących na taką ochronę
(jest to kierunek zachowawczy), natomiast z drugiej
strony dotyczy i pozwala na ingerencję w sferach
i na obszarach gdzie równowaga ekologiczna została
zachwiana (kierunek aktywny). Celem tych działań
jest w ogólnym zarysie zabezpieczenie obiektów i
obszarów, które spełniają ważne funkcje społeczne
oraz służą badaniom naukowym.
Powyższe zasady znalazły odniesienie w Polityce
Ekologicznej Państwa, a następnie zostały sprecyzowane
i uszczegółowione w Programie wykonawczym do "Polityki...",
gdzie również nadano im określone priorytety. Dokumenty
te były podstawą do opracowania dokumentu jakim
jest "Polityka Ekologiczna Wojewody Kieleckiego"
(obecnie Wojewody Świętokrzyskiego), będącego jednocześnie
jednym z bazowych dokumentów pozwalających na realizację
zadań z zakresu ochrony przyrody, w szerokim rozumieniu
tego słowa. W dokumencie tym określone zostały zasadnicze
kierunki działań w zakresie ochrony krajobrazu w
systemie powierzchniowym, z jednoczesnym podaniem
wskaźników procentowych, które należy osiągnąć w
skali kraju. Przyjęte zostały również założenia
w zakresie ochrony rezerwatowej oraz ochrony gatunkowej
roślin i zwierząt. Polityka ta jest skutecznie realizowana
od kilkunastu lat, czego wyrazem jest stan środowiska
przyrodniczego w ujęciu zarówno jakościowym jak
też ilościowym (statystycznym).
2. Formy ochrony przyrody
Województwo świętokrzyskie charakteryzuje
się wielką różnorodnością i bogactwem form ukształtowania
powierzchni, budowy geologicznej, zróżnicowaniem
struktury gleb, warunków klimatycznych, hydrologicznych,
szaty roślinnej i świata zwierzęcego, a także dużą
zasobnością licznych użytecznych kopalin i surowców
mineralnych. Umożliwiło to, w ścisłej współpracy
ze środowiskami naukowymi, objęcie ochroną zarówno
indywidualną jak też w systemie wielkopowierzchniowym,
znacznych powierzchniowo obszarów oraz licznych
jednostkowych, wartościowych tworów przyrody.
Według stanu na dzień 31.12.1999 r. w województwie
świętokrzyskim występują niżej wymienione formy
ochrony przyrody:
ˇ Świętokrzyski Park Narodowy;
ˇ 9 parków krajobrazowych, w tym:
Zespół Parków Krajobrazowych Ponidzia, w skład którego
wchodzą:
- Szaniecki Park Krajobrazowy,
- Nadnidziański Park Krajobrazowy,
- Kozubowski Park Krajobrazowy.
Zespół Parków Krajobrazowych Gór Świętokrzyskich
w skład którego wchodzą:
- Suchedniowsko - Oblęgorski Park Krajobrazowy,
- Sieradowicki Park Krajobrazowy,
- Cisowsko - Orłowiński Park Krajobrazowy,
- Jeleniowski Park Krajobrazowy,
- Chęcińsko - Kielecki Park Krajobrazowy.
Przedborski Park Krajobrazowy (część).
ˇ 66 rezerwatów przyrody;
ˇ 10 obszarów krajobrazu chronionego (w tym jednego
część);
ˇ 675 pomników przyrody;
ˇ 7 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych;
ˇ 10 stanowisk dokumentacyjnych;
ˇ 67 użytków ekologicznych.
Ogółem powierzchnia obszarów chronionych wynosi,
wg danych GUS za 1999 r., 593 955 ha, co stanowi
ok. 51 % powierzchni ogólnej województwa i plasuje
je pod tym względem na drugim miejscu w kraju (kraj
- 31,1%).