| |
1. Działalność kontrolna WIOŚ
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach prowadził w 2000 roku kontrole jednostek organizacyjnych, które w swej działalności korzystają gospodarczo ze środowiska. Podobnie jak w poprzednich latach, cele i kierunki, jakie były realizowane w czasie kontroli, wynikały z uzgodnień dokonywanych z Wojewodą Świętokrzyskim, zadań stawianych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska oraz wniosków i interwencji przekazywanych przez organy administracji samorządowej i rządowej, organizacje społeczne i osoby indywidualne.
Zagadnienia, będące przedmiotem działań kontrolnych, jak i czas ich trwania, są bardzo zróżnicowane. W jednostkach prowadzących działalność gospodarczą, które dotychczas nie były kontrolowane lub których działalność została znacznie rozbudowana i rozszerzona, wykonywane są kontrole podstawowe. W ich trakcie, w sposób kompleksowy, dokonywana jest ocena wpływu poszczególnych procesów technologicznych i powstających zanieczyszczeń na każdy z elementów środowiska. Szczególną uwagę zwraca się na właściwe uregulowania prawne w zakresie gospodarczego korzystania ze środowiska. Drugim rodzajem podejmowanych działań są kontrole sprawdzające. Realizowane one są w zakładach, które były już uprzednio kontrolowane. Sprawdzeniu podlega przede wszystkim wykonanie zaleceń, zarządzeń pokontrolnych i obowiązków nałożonych decyzjami administracyjnymi na poszczególne podmioty we wcześniejszym okresie. Przy tego typu kontrolach najczęściej pobierane są próby zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska. Kolejnym rodzajem działań są kontrole interwencyjne, które z założenia dotyczą przede wszystkim skarg i zażaleń wpływających do Inspektoratu w sprawie naruszeń zasad gospodarczego korzystania ze środowiska przez różne jednostki organizacyjne.
W roku 2000 przeprowadzono ogółem 365 kontroli w 331 podmiotach gospodarczych. Spośród zrealizowanych kontroli 63 było podstawowych, 197 sprawdzających i 105 interwencyjnych.
Jednym z podstawowych celów kontroli realizowanych przez WIOŚ było ograniczenie uciążliwości największych źródeł zanieczyszczeń.
Od roku 1990 funkcjonuje w resorcie ochrony środowiska lista zakładów najbardziej uciążliwych w skali kraju. Wykaz początkowo zawierał 80 przedsiębiorstw i dlatego potocznie został nazwany "Listą 80". W granicach województwa świętokrzyskiego znajdują się 3 jednostki, które zostały umieszczone na "Liście": Cementownia "Nowiny" Sp. z o.o. w Sitkówce (gm. Sitkówka - Nowiny), Kopalnia Siarki "Grzybów" w Rzędowie (gm. Tuczępy) i Elektrownia im. Tadeusza Kościuszki S.A. w Połańcu (gm. Połaniec).
W 2000 roku skontrolowano każdy z wymienionych zakładów. Przeprowadzone działania pozwoliły na określenie sposobu i zakresu realizacji obowiązków nałożonych przez Wojewodów w celu zmniejszenia zakresu oddziaływania tych zakładów na środowisko. Stwierdzono, że wszystkie jednostki poczyniły znaczne postępy w realizacji zadań proekologicznych. Cementownia "Nowiny" m.in. kontynuowała intensywne prace modernizacyjne na zakładzie nr 2. Przebudowie uległa kolejna linia technologiczna pieca obrotowego, dokonano dalszych zmian w technologii transportu i załadunku cementu. Wszystkim działaniom towarzyszy równoległa wymiana lub całkowita modernizacja urządzeń ochrony środowiska. Pełna realizacja planów unowocześnienia cementowni do 2001 roku powinna spowodować jej skreślenie z "Listy 80". Natomiast Kopalnia Siarki "Grzybów", na której spoczywa obowiązek rekultywacji terenów, gdzie było prowadzone wydobycie siarki, wykonuje swoje zadania zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem. Dotychczas zlikwidowano odprowadzanie z terenu kopalni silnie zmineralizowanych ścieków o podwyższonym odczynie. Do końca 2000 roku zakończono prace wyburzeniowo-rozbiórkowe kotłowni technologicznych i obiektów towarzyszących oraz kontynuowano rekultywację gruntów byłych pól górniczych. Zakończenie działań, mających na celu przywrócenie terenów pokopalnianych do użytkowania, głównie leśnego, powinno nastąpić do grudnia 2003 roku. Trzeci zakład z "Listy 80" - Elektrownia w Połańcu - prowadziła eksploatację instalacji odsiarczania spalin na blokach energetycznych nr 5-8, której budowa została zakończona w grudniu 1998 roku. Przedsiębiorstwo kontynuowało program ograniczania ilości wytwarzanych i składowanych odpadów na rzecz zwiększenia ich gospodarczego wykorzystywania. Wdrożono również system ciągłych pomiarów emisji zanieczyszczeń na poszczególnych emitorach. Problemem, jaki musi być rozwiązany przez Elektrownię, jest przede wszystkim ograniczenie wielkości hałasu jaki przedostaje się z terenu zakładu do środowiska.
Zgromadzone materiały pokontrolne zostały wykorzystane przy aktualizacji danych dotyczących faktycznej działalności przedsiębiorstw oraz przy prowadzonej w I półroczu 2001 roku weryfikacji "Listy 80".
Na początku lat dziewięćdziesiątych, w każdym z województw zostały sporządzone wykazy zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska w skali każdego województwa, tzw. "Listy wojewódzkie". Umieszczone na nich jednostki organizacyjne również znajdują się pod szczególną kontrolą wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska.
W województwie świętokrzyskim znajdowało się 10 takich zakładów.
Działaniami WIOŚ objęto w 2000 roku wszystkie z tych obiektów. Dzięki przeprowadzonym kontrolom stwierdzono, w jakim stopniu poszczególne jednostki organizacyjne wywiązują się z nałożonych obowiązków ograniczenia stopnia oddziaływania na środowisko. Jednocześnie, na bieżąco, określano w zarządzeniach pokontrolnych niezbędne do wykonania zadania, które pozwoliłyby na zmniejszenie ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do otoczenia lub uporządkowanie zagadnień związanych z korzystaniem ze środowiska.
Zgromadzone materiały pokontrolne zostały wykorzystane do bieżącej oceny zakładów i dokonania kolejnej aktualizacji "Listy" dla województwa świętokrzyskiego. Ostatecznie, na wniosek WIOŚ, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego
w Kielcach zaakceptował pozostawienie w wykazie jednostek najbardziej uciążliwych w skali województwa 7 obiektów:
- Cementownia "Małogoszcz" w Małogoszczy;
- Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ROMHILD Sp. z o.o. w Dwikozach (nowy użytkownik linii produkcyjnych po Fabryce Przetwórstwa Owoców i Warzyw "Fructsanpol"),
- Huta "Ostrowiec" w Ostrowcu Świętokrzyskim,
- Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Opatowie,
- Wysypisko po Zakładach Metalurgicznych "Zamtal" w Końskich,
- Zakłady Farb i Lakierów "Polifarb" w Bliżynie,
- Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego "Dwikozy" S.A. w Dwikozach.
Jednocześnie Wojewoda Świętokrzyski przychylił się do wniosków i podjął decyzję o skreśleniu z "Listy" 3 zakładów, które uporządkowały lub rozwiązały swoje problemy ekologiczne:
- Cementownia "Ożarów" w Ożarowie,
- "Lhoist Bukowa" w Bukowej,
- Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Sandomierzu.
Oprócz kontroli znaczących źródeł zanieczyszczenia środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska podejmował działania w stosunku do realizowanych inwestycji, które mogą oddziaływać na otoczenie. Celem prowadzonych postępowań było określenie zgodności realizowanych obiektów z wymogami ochrony środowiska oraz warunkami i obowiązkami nałożonymi w toku prowadzonego przygotowania inwestycji.
Jednocześnie, zgodnie z art. 56 Ustawy - Prawo Budowlane, Inspektorat był powiadamiany o przekazywaniu do eksploatacji obiektów, których inwestorzy zostali zobligowani do uzyskiwania zezwoleń na ich użytkowanie. Podobne informacje przekazywały również jednostki korzystające z pożyczek lub dotacji Wojewódzkiego lub Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
W roku 2000 wydano 50 postanowień, wyrażających opinię w sprawie dotrzymywania przez przekazywane do eksploatacji obiekty wymagań ochrony środowiska. W jednym przypadku było to postanowienie negatywne, w którym zgłoszono sprzeciw przekazania do użytkowania urządzeń i budynków.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w roku 2000 prowadził swoją działalność realizując również inne cele kontroli:
- ograniczenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza ze źródeł technologicznych oraz energetycznych,
- eliminacja odprowadzania do zbiorników zaporowych nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych ścieków,
- ochrona zasobów wód, w szczególności podziemnych, stanowiących źródło zaopatrzenia ludności w wodę do picia i potrzeb gospodarczych,
- ocena prawidłowości postępowania z odpadami,
- eliminowanie nielegalnego gromadzenia odpadów,
- ocena gospodarki odpadami niebezpiecznymi,
- ocena prawidłowości naliczania opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
- przestrzeganie wymagań ochrony środowiska przez użytkowników instalacji do termicznego przekształcania odpadów szpitalnych,
- ocena realizacji obowiązków wynikających z przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska,
- przeciwdziałanie nielegalnemu sprowadzaniu odpadów z zagranicy,
- ocena uzyskiwania efektu ekologicznego na instalacjach ochronnych, częściowo finansowanych przez fundusze ekologiczne,
- ograniczanie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu.
Działalność kontrolna obejmowała szeroki zakres zagadnień. Wśród wielu stwierdzanych nieprawidłowości, najwięcej dotyczyło spraw z zakresu przestrzegania i dotrzymywania nowych obowiązków, jakie zostały nałożone na poszczególne jednostki organizacyjne w związku z wejściem w życie, z początkiem 1998 roku, ustawy z dnia 27 czerwca 1997 roku o odpadach. Mimo upływu wyznaczonych terminów, duża część podmiotów gospodarczych nie posiadała zezwoleń i uzgodnień trybu postępowania z wytwarzanymi odpadami, nie prowadzono ewidencji odpadów i nie naliczano opłat z tytułu składowania odpadów w środowisku. Liczne niedociągnięcia i błędy ujawniano także w dziedzinie samodzielnego naliczania i uiszczania opłat za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza. W dalszym ciągu szczególnie źle wyglądała sytuacja w tym zakresie
w małych zakładach, gdzie często nie znano nowych obowiązków i powinności.
W wyniku przeprowadzonych działań i stwierdzonych przypadków naruszeń obowiązujących przepisów z zakresu ochrony środowiska, do kontrolowanych jednostek skierowano 292 zarządzenia i wystąpienia pokontrolne nakazujące usunięcie nieprawidłowości. Jednocześnie wystosowano 55 wniosków do organów administracji rządowej i samorządowej o podjęcie czynności w sprawach należących do ich kompetencji.
W wypadku ujawnienia rażących naruszeń przepisów stosowano również sankcje karne: 2 wnioski skierowano do organów ścigania, 9 do kolegium ds. wykroczeń oraz nałożono 26 mandatów karnych na kwotę 2125 zł.
W czasie przeprowadzania 255 kontroli zostały pobrane próby zanieczyszczeń wprowadzanych przez zakłady do środowiska. W wypadku stwierdzenia, że ładunki lub stężenia zanieczyszczeń przekraczają wielkości dopuszczalne, określone decyzjami administracyjnymi albo są one wprowadzane bez wymaganych zezwoleń, wszczynano postępowanie mające na celu wymierzenie kar pieniężnych z tego tytułu. W roku 2000 wydano 109 decyzji o karach godzinowych lub dobowych oraz 98 decyzji o karach łącznych. Wysokość wymierzonych kar wyniosła 625,3 tys. zł.
Ilość i wielkość nałożonych kar w poszczególnych komponentach środowiska przedstawia tabela
105.
Najwyższymi karami pieniężnymi zostały obciążone następujące jednostki: ZPOW "Dwikozy" w Dwikozach (ścieki), POiW "GOMAR" w Dwikozach (ścieki), ZM "MESKO" w Skarżysku-Kamiennej, FHUP "CEZET" w Starachowicach (emisja zanieczyszczeń), RSP w Bilczy (emisja zanieczyszczeń), KZC "Ponidzie" w Busku Zdroju (emisja zanieczyszczeń), Przemiałownia Dolomitów "Jasice" w Jasicach (hałas), Kopalnia Wapienia "Morawica" w Morawicy (hałas), Kieleckie Zakłady Przemysłu Wapienniczego w Miedziance (hałas).
Jednocześnie jednostki, na terenie których stwierdzono przekroczenia w zakresie ilości wprowadzanych zanieczyszczeń, zostały obciążone kosztami przeprowadzonych pomiarów i badań. Wydano 63 decyzje nakazujące uiszczenie 60,9 tys. zł z tego tytułu.
Po kolejnym roku działalności kontrolnej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach, można podjąć próbę sformułowania pewnych wniosków i spostrzeżeń dotyczących tendencji zachodzących zmian. Dużo nieprawidłowości związanych jest z niewłaściwym realizowaniem obowiązków samodzielnego naliczania przez podmioty opłat z tytułu gospodarczego korzystania ze środowiska, w zakresie składowania odpadów i emitowania zanieczyszczeń do powietrza. Pilnego uporządkowania wymagają sprawy związane z właściwie prowadzoną gospodarką odpadami, a szczególnie warunkami ich składowania, utylizacji lub wykorzystywania. W zdecydowanie większym stopniu powinny się uaktywniać, w zakresie samodzielnie prowadzonych działań kontrolnych, służby ochrony środowiska na poziomie gminy i powiatu. Zmiany, wprowadzone do ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska, nadały tym organom uprawnienia identyczne do tych, jakie posiada Inspekcja. Pozwoliłoby to, przede wszystkim, na usprawnienie systemu załatwiania wzrastającej ilości skarg i interwencji dotyczących zagadnień ochrony środowiska.
Realizowana działalność kontrolna Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska zawsze jest ukierunkowana na przeciwdziałanie negatywnym trendom zmian w zakresie gospodarczego korzystania ze środowiska przez poszczególne podmioty gospodarcze.
|
|
