CZĘŚĆ VII. ZASOBY I FORMY OCHRONY PRZYRODY

2.1. Świętokrzyski Park Narodowy

Centralnym obiektem przyrody poddanym pod ochronę prawną w województwie świętokrzyskim jest Świętokrzyski Park Narodowy, który obejmuje najcenniejsze obszary Gór Świętokrzyskich z wielkim bogactwem form krajobrazowych, utworów geologicznych, szaty roślinnej i świata zwierząt. Utworzony w 1950 roku Park zajmuje obecnie powierzchnię 7 626 ha, natomiast otulina 20 786 ha. W skład Parku wchodzi główne pasmo Łysogór z Łysicą i Łysą Górą, Góry Miejska, Psarka i Chełmowa, kompleksy lasów Chrusty, Plecionki i Gawroniec oraz uroczysko Serwis - Dąbrowa.
W lasach ŚPN gatunkiem dominującym jest jodła pospolita, zajmująca ok. 60 % ogólnego zapasu. Obok jodły występują inne gatunki rodzime, jak: buk, sosna pospolita, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, świerk pospolity, klon zwyczajny, klon jawor, modrzew europejski i polski, lipa drobnolistna, brzoza gruczołkowata i omoszona, wiąz, grab, osika, olsza, jesion wyniosły. Roślinność zielna reprezentowana jest również przez wiele interesujących gatunków, takich jak: śnieżyczka przebiśnieg, lilia złotogłów, pióropusznik strusi, pełnik europejski, wawrzynek wilczełyko, rosiczki, storczyki i inne. Podobnie jak świat roślin bogata jest również fauna Parku.

Wśród zwierząt zamieszkujących tereny Parku występują liczne gatunki chronionych owadów, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Na obszarze Parku żyje ponad 100 gatunków ptaków w większości objętych ochroną gatunkową. Z motyli należy wymienić: pazia żeglarza, pazia królowej i admirała. Jako przedstawiciela świata chrząszczy należy wymienić pośród wielu gatunków - jelonka rogacza. Z płazów i gadów występują: traszka górska, rzekotka drzewna, ropuchy, jaszczurki, padalec, żmija zygzakowata. Spośród ssaków żyją tam: sarny, jelenie, dziki, borsuki, lisy, kuny, ryjówki, popielice, orzesznice, jeże i inne gatunki. Awifaunę reprezentuje ok. 100 gat. ptaków m.in.: orzechówka, pliszka górska, bocian czarny (jedno stanowisko), kowaliki, dzięcioły, rudziki, świstunki, trznadle, piecuszki. W strumieniach mających charakter potoków górskich wypływających z terenu Parku żyje m.in. pstrąg potokowy. Powyższe świadczy o bogactwie i różnorodności świata roślin i zwierząt Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

W 1996 r. Świętokrzyski Park Narodowy został powiększony poprzez włączenie do niego dwóch obszarów. Jeden obejmuje wschodnią część Pasma Klonowskiego, drugi zaś tzw. skarpę "Zapusty" w Paśmie Pokrzywiańskim. W skład terenu położonego w Paśmie Klonowskim wchodzą grunty będące w dotychczasowym zarządzie Lasów Państwowych, należące do Leśnictwa Klonów i Leśnictwa Brzezinki. Główne walory przyrodnicze tego obszaru to charakterystyczne zbiorowiska lasów liściastych, reprezentowane przede wszystkim przez zespół żyznej buczyny sudeckiej z licznymi gatunkami roślin rzadkich i chronionych. W rejonie Bukowej Góry stwierdzono interesujące wychodnie skalne proponowane wcześniej do objęcia ochroną rezerwatową. Drugi włączony w granice ŚPN obszar obejmuje nieużytki /murawy, wychodnie skalne, zarośla/ na stromym zboczu tzw. skarpy "Zapusty" koło wsi Cząstków. Obok walorów florystycznych na podkreślenie zasługują również walory faunistyczne i krajobrazowe. Należy dodać, że w 1998 r. rozpoczęto prace nad planem ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego, stanowiącym zasadniczy dokument pozwalający na wykonywanie prac ochronnych w odniesieniu do substancji parkowej.